Ticarət baryeri

Ticarət baryeri (ing. Trade barrier) — ölkələr arasında mal və xidmətlərin sərbəst hərəkətini məhdudlaşdıran iqtisadi və ya hüquqi maneədir.^[1] Bu baryerlər dövlətlər tərəfindən yerli istehsalçıları qorumaq, iqtisadi siyasəti tənzimləmək və ya xarici malların rəqabət gücünü azaltmaq məqsədilə tətbiq olunur. Ticarət baryerləri əsasən iki növə ayrılır: tarif baryerləri və qeyri-tarif baryerləri.^[2]

Tarif baryerləri gömrük rüsumları vasitəsilə həyata keçirilir.^[3] Xaricdən gətirilən məhsullara əlavə vergi tətbiq olunaraq onların qiyməti artırılır və bu, yerli istehsalçıların rəqabət üstünlüyünü qorumağa kömək edir. Qeyri-tarif baryerləri isə kvotalar, texniki standartlar, lisenziyalaşdırma, idxal qadağaları və digər tənzimləyici tədbirlərdən ibarətdir.^[4]^[5] Bu baryerlər ölkələrin daxili bazarlarını qorumaqla yanaşı, bəzən beynəlxalq ticarətdə münaqişələrə və iqtisadi çətinliklərə səbəb ola bilər. Ticarət baryerlərinin azaldılması qlobal ticarətin genişlənməsi və ölkələr arasında iqtisadi əməkdaşlığın inkişafı üçün vacibdir.^[6]

Ticarət baryerlərinin biznesə təsiri

Ticarət baryerləri biznesin fəaliyyətini müxtəlif yollarla təsir edə bilər. Bu baryerlər, xüsusən beynəlxalq ticarət ilə məşğul olan şirkətlər üçün əlavə xərclər və çətinliklər yarada bilər. İlk növbədə, tarif baryerləri, yəni gömrük rüsumları, məhsulların xaricdən idxalını bahalaşdırır.^[7] Bu, yerli istehsalçıların rəqabətini gücləndirə bilər, amma eyni zamanda xarici tədarükçülərdən məhsul alaraq işini genişləndirmək istəyən bizneslər üçün maliyyə yükünü artırır. Bu, qiymətlərin artmasına və ya daha yüksək istehsal xərclərinə səbəb olur.^[8]

Qeyri-tarif baryerləri isə biznesin bazara girmə prosesini daha mürəkkəbləşdirə bilər.^[9] Müxtəlif ölkələrin tətbiq etdiyi texniki standartlar, lisenziya tələbləri və kvotalar şirkətlərin məhsul və xidmətlərini beynəlxalq bazarlara təqdim etmələrini çətinləşdirə bilər. Bundan başqa, iqtisadi qeyri-sabitlik və ticarət baryerlərinin artması, beynəlxalq ticarətə olan ümumi marağı azaldaraq şirkətlərin inkişaf planlarını ləngidə bilər.^[10] Bununla yanaşı, ticarət baryerləri bazar dəyişiklikləri, yeni sərmayələr və tədarük zəncirlərindəki dəyişikliklər ilə əlaqədar risklər yarada bilər. Nəticə etibarilə, ticarət baryerləri biznesin beynəlxalq bazarda fəaliyyətini məhdudlaşdıra bilər, lakin onları düzgün idarə etmək və uyğunlaşmaq müsbət nəticələrə gətirib çıxara bilər.^[11]

İstinadlar

↑ "What is trade barrier? definition and meaning". BusinessDictionary.com. 9 avqust 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2011.
↑ Bown, C. P.; Crowley, M. A. Staiger, Kyle Bagwell and Robert W. (redaktor). Handbook of Commercial Policy. 1, Part A. North-Holland. 1 yanvar 2016. 3–108.
↑ "Commodity Market Integration, 1500–2000" (PDF). 4 oktyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 15 yanvar 2025.
↑ Easterly, William; Kraay, Aart. "Small States, Small Problems? Income, Growth, and Volatility in Small States". World Development. 28 (11). 1 noyabr 2000: 2013–27. doi:10.1016/S0305-750X(00)00068-1.
↑ Rodrik, Dani. "Why Do More Open Economies Have Bigger Governments?" (PDF). Journal of Political Economy. 106 (5). 1 oktyabr 1998: 997–1032. doi:10.1086/250038. ISSN 0022-3808. 1 iyun 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 15 yanvar 2025.
↑ "The Size of Nations". MIT Press (ingilis). 17 noyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 mart 2017.
↑ The Wall Street Journal of Europe, October. 11, 2011 p. 6
↑ "Yes, the TPP agreement is over 5,000 pages long. Here's why that's a good thing". Washington Post. 6 mart 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 avqust 2016.
↑ The Invisible Barriers to Traded. Geneva, Switzerland: International Trade Center. 2015. 20 yanvar 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2025.
↑ Mühlbacher, Hans; Leihs, Helmuth; Dahringer, Lee. International Marketing: A Global Perspective. Thomson Learning. 1999. səh. 7. ISBN 9781844801329.
↑ Demetrios Marantis. National Trade Estimate Report on Foreign Trade Barriers (PDF) (Hesabat). 2013. səh. 132. 27 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 29 aprel 2021.

ITC's Market Access Map, an online database of customs tariffs and market requirements
ITC's Non-Tariff Measures Business Survey database, including regulatory and procedural obstacles that trading companies face both at home and abroad

[1] "What is trade barrier? definition and meaning". BusinessDictionary.com. 9 avqust 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2011.

[:0-2] Bown, C. P.; Crowley, M. A. Staiger, Kyle Bagwell and Robert W. (redaktor). Handbook of Commercial Policy. 1, Part A. North-Holland. 1 yanvar 2016. 3–108.

[:1-3] "Commodity Market Integration, 1500–2000" (PDF). 4 oktyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 15 yanvar 2025.

[4] Easterly, William; Kraay, Aart. "Small States, Small Problems? Income, Growth, and Volatility in Small States". World Development. 28 (11). 1 noyabr 2000: 2013–27. doi:10.1016/S0305-750X(00)00068-1.

[5] Rodrik, Dani. "Why Do More Open Economies Have Bigger Governments?" (PDF). Journal of Political Economy. 106 (5). 1 oktyabr 1998: 997–1032. doi:10.1086/250038. ISSN 0022-3808. 1 iyun 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 15 yanvar 2025.

[6] "The Size of Nations". MIT Press (ingilis). 17 noyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 mart 2017.

[7] The Wall Street Journal of Europe, October. 11, 2011 p. 6

[8] "Yes, the TPP agreement is over 5,000 pages long. Here's why that's a good thing". Washington Post. 6 mart 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 avqust 2016.

[9] The Invisible Barriers to Traded. Geneva, Switzerland: International Trade Center. 2015. 20 yanvar 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2025.

[10] Mühlbacher, Hans; Leihs, Helmuth; Dahringer, Lee. International Marketing: A Global Perspective. Thomson Learning. 1999. səh. 7. ISBN 9781844801329.

[11] Demetrios Marantis. National Trade Estimate Report on Foreign Trade Barriers (PDF) (Hesabat). 2013. səh. 132. 27 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 29 aprel 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]