Tam ştat iş (ing. full-time job) — işçilərin işəgötürən tərəfindən müəyyən edilmiş minimum saatlarla işlədiyi məşğulluq.
Tam ştat iş anlayışı, adətən işçinin tam zamanlı əmək müqaviləsi əsasında işə qəbul edildiyi məşğulluq formasını ifadə edir. Belə işlərdə işçinin həftəlik və ya gündəlik iş saatları qanunla və ya müəssisədaxili qaydalarla müəyyən olunur. Əksər hallarda bu göstəricilər 35–40 saat aralığında dəyişir. Tam ştatda çalışan işçilər adətən daha sabit gəlirə, sosial təminat paketlərinə (məsələn, məzuniyyət hüququ, tibbi sığorta, pensiya yığımları və s.) və karyera inkişafı imkanlarına malik olurlar.
Bu məşğulluq növü işəgötürənlər üçün də faydalıdır, çünki uzunmüddətli əmək münasibətləri sayəsində işçi heyəti sabitliyi, ixtisaslaşma və istehsalatda davamlılıq təmin olunur. Lakin bəzi hallarda tam ştat iş yüksək iş yükü, stress və şəxsi həyata az vaxt qalması ilə müşayiət oluna bilər.
Əmək bazarlarında rəqabət, texnologiyanın inkişafı və qeyri-formal məşğulluq formalarının yayılması bəzi ölkələrdə tam ştat iş yerlərinin sayına təsir edir. Buna baxmayaraq, bir çox sahələrdə — xüsusilə dövlət sektorunda və iri şirkətlərdə — tam ştat məşğulluq hələ də əsas iş forması kimi qalmaqdadır.
Tam iş həftələri:
Avstraliya: təxminən 38 saat[1]
Belçika: 38 saat
Braziliya: 40–44 saat
Çili: 45 saat
Kanada: 30 saat[2]
Danimarka: 37 saat
Fransa: 35 saat (dövlət tərəfindən müəyyən edilib)[3]
Almaniya: 35–40 saat
İslandiya: 40 saat
Hindistan: 48 saat (1948-ci il Fabriklər Aktına əsasən, bir şəxs həftədə 48 saatdan çox işləyə bilməz)
Tayvan: 40 saat[4]
İsrail: 43 saat
İtaliya: 40 saat
Niderland: 35–40 saat[5]
Norveç: 40 saat[6] (tez-tez nahar fasiləsi istisna olmaqla 37.5 saat olaraq tənzimlənir)
Polşa: 40 saat
Rusiya: 40 saat
İsveç: 40 saat (rəsmi olaraq müəyyən edilməyib)[7]
Türkiyə: 45 saat (rəsmi olaraq müəyyən edilməyib)[8]
Böyük Britaniya: 35 saat (rəsmi olaraq müəyyən edilməyib),[9] 37.5 saat və ya 40 saatlıq müqavilələr yayğındır.
ABŞ: Əlverişli Baxım Aktına əsasən 30 saat və ya daha çox.[10][11][12][13] "Əmək üzrə Ədalətli Standartlar Aktı (FLSA) tam və ya yarımştat məşğulluğun tərifini vermir. Bu, adətən işəgötürən tərəfindən müəyyən edilir."[14] Bununla belə, FLSA səkkiz saatlıq iş gününü müəyyən edir və həftəlik maksimum iş saatını 40 saat olaraq müəyyən edir,[15] lakin 40 saatdan artıq işləyən işçilərə əlavə artıq iş haqqı verilməsini tələb edir.[16] Lakin praktikada işçilərin yalnız 42%-i 40 saatlıq iş həftəsində çalışır. Tam iş vaxtlı işçilər üçün orta iş həftəsi 47 saat təşkil edir.[17] İşəgötürənlər getdikcə sıxılmış iş cədvəlləri təklif edirlər. Bəzi hökumət və korporativ işçilər artıq 9/80 iş cədvəli üzrə çalışırlar (iki həftəlik dövrdə 80 saat)—adətən bazar ertəsindən cümə axşamına qədər 9 saatlıq iş günləri, bir cümə günü 8 saat və növbəti cümə azaddır.
Tam iş vaxtından artıq işləyən şəxs artıq iş edir və əlavə saat üçün əlavə əmək haqqı almaq hüququna malik ola bilər (amma bu maaşa deyil, saatlıq əmək haqqıya aiddir).[18]
- ↑ "Full-time employees - Casual, part-time & full-time". Fair Work Ombudsman, Australian Government. 18 March 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 March 2018.
- ↑ "Classification of Full-time and Part-time Work Hours". 2025-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-06-08.
- ↑ "Ministère du Travail, de l'Emploi, de la Formation professionnelle et du Dialogue social". 2005-04-17 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Two days off per week, maximum 40 working hours beginning 2016 - the China Post". 2016-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-15.
- ↑ "More two-income couples with one full-time job and one large part-time job". CBS - Statistics Netherlands. 30 January 2015. 5 August 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 July 2016.
- ↑ nyinorge.no. "Working hours". www.nyinorge.no. 13 November 2009. 29 January 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 May 2018.
- ↑ "Lag 24 SE – Heltid, deltid samt timanställning". 18 April 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 April 2015.
- ↑ "Work-life balance". 30 June 2013. 25 April 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 June 2025.
- ↑ "Part-time workers' rights". 2013-01-17 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Archived copy" (PDF). 2017-09-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-08-10.
- ↑ "ObamaCare Employer Mandate". Obamacare Facts. 2015-08-14 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Full-Time Employee". HealthCare.gov. 2015-08-19 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Questions and Answers on Employer Shared Responsibility Provisions Under the Affordable Care Act". 2017-02-09 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Fulltime Employment - United States Department of Labor". 2012-09-20 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Jonathan Grossman. "Fair Labor Standards Act of 1938: Maximum Struggle for a Minimum Wage". Monthly Labor Review. US Department of Labor. June 1978. 15 August 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 July 2010.
- ↑ "National Fair Labor Standards Act". Chron. 29 June 2010. İstifadə tarixi: 12 November 2013.
- ↑ "Average full-time workweek is 47 hours, Gallup says". LA Times. 2014-08-29. 2016-09-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-09-10.
- ↑ "Govt Jobs in Bangladesh". Teletalk Bangladesh. 8 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 November 2021.