Tacikləşmə (tarixi termin)

Tacikləşmə — Orta əsrlərdə türk və monqolların öz adət-ənənələrindən başqa digər xalqların, ən əsası farsların mədəniyyətlərini mənimsəmələrinə verilən ad, və ya termin.^[1]

Səlcuqlardan və Xarəzmşahlardan sonra monqolların gəlişi ilə İranın böyük hissəsi, Azərbaycan və Anadolu tamamilə türkləşdirildi. Başlanğıcda monqolların gəlişi İranın mədəni həyatına bir sıra dəyişikliklər gətirdi. Lakin Qazan xandan sonra İslamiyyətin qəbulu, türk və tatar tayfalarının yerləşdikləri bölgələrin mədəniyyətini mənimsəməsi və "şəhərləşmə" başladı. Həmçinin təhsilli və təcrübəli kadrların az olması səbəbindən inzibati işlərin görülməsi üçün saraya iranlı, yaxud iranlılaşmış şəxslər gətirildi. Beləliklə, Səlcuq və Xarəzmşahlarda olduğu kimi, monqolların da gəlişindən bir müddət sonra onlarla birllikdə gələn monqol və türklər "tacikləşmə"dən kənar qala bilmədilər.^[2]

Elxanilər dövründə başlamış tacikləşmə, Cəlairilər dövründə son mərhələsinə çatmışdı. Bir çox mənbədə qeyd edildiyi kimi Cəlairi hökmdarları sultan Üveys və sultan Əhmədin "zövq və səfaya" düşkün olması tacikləşmə əlaməti sayılırdı. 1404-cü ildə Əmir Teymur oğullarına və nəvələrinə vəsiyyətində belə qeyd edir : "Əvvəllər Qərbi İranda hakimiyyətdə olan sultan Əhməd Cəlayır "tacik xasiyyətli" şəxs olduğu üçün insan üzərində narahatlıq yaratmır".^[2]