"Tazə həyat" qəzeti — 1907–1908-ci illərdə Bakıda nəşr olunmuş ictimai-siyasi və ədəbi qəzet. Qəzetin naşiri və baş redaktoru Haşım bəy Vəzirov idi. Qəzet Azərbaycan milli mətbuatının formalaşmasında mühüm rol oynamışdır.
| Tazə həyat | |
|---|---|
| Növ | gündəlik ictimai-siyasi, iqtisadi, ədəbi qəzet |
| Sahibi | "Kaspi" mətbəəsi |
| Redaktor | Haşım bəy Vəzirov |
| Yaranma tarixi | 1 aprel 1907 |
| Dil | Azərbaycan dili |
| Nəşrini dayandırıb | 7 oktyabr 1908 |
| Ünvan | Bakı |
"Təzə Həyat" qəzeti 1907-ci ilin aprel ayında Bakı şəhərində fəaliyyətə başlamışdır.[1] Qəzetin təsisçisi və baş redaktoru olan Haşım bəy Vəzirov müstəqil mətbu orqanın yaradılması məqsədilə Hacı Zeynalabdin Tağıyevə müraciət etmiş və Bakı Bələdiyyə İdarəsindən rəsmi icazə almışdır. Qəzetin ilk nömrəsi 1 aprel 1907-ci ildə nəşr olunmuşdur. Bu müddət Azərbaycan və ümumilikdə Rusiya imperiyası müsəlmanlarının ictimai-siyasi həyatında mürəkkəb və çətin bir dövrə təsadüf edir.[2]
Qəzet öz fəaliyyətində azadlıq, bərabərlik və ədalət prinsiplərini, eyni zamanda İslam dəyərlərini əsas tutmuşdur. "Məqsədimiz" başlıqlı əsas məqalədə bildirilir ki, "Təzə Həyat" müsəlmanların yeni dövrün tələblərinə uyğun sosial-iqtisadi və mədəni inkişafını təmin etmək, onların həyat şəraitini müasirləşdirmək istiqamətində fəaliyyət göstərəcəkdir.[3]
Haşım bəy Vəzirovun konsepsiyasında müsəlman həmrəyliyi mühüm yer tutmuş, o, dünya müsəlmanlarının qarşılaşdıqları problemləri ümumbəşəri perspektivdə dəyərləndirmişdir. Bundan əlavə, qəzet millətçilik ideyalarını da müdafiə edərək, cəmiyyətin bütün təbəqələrinin — sərvət sahiblərindən tutmuş zəhmətkeşlərə qədər — bərabər şəkildə dəyərləndirilməsini əsas prinsiplərindən biri hesab etmişdir.[4]
Siyasi baxımdan, "Təzə Həyat" tərəqqipərvərlik xəttini seçərək, Rusiya imperiyasında rus millətinə verilən hüquq və imtiyazların müsəlmanlara da tətbiq olunması uğrunda mübarizə aparmışdır. Dil siyasətində isə, qəzet geniş oxucu kütləsinə müraciət etmək məqsədilə sadə və anlaşılan dildən istifadə etmiş, elitist və çətin terminologiyadan uzaq durmuşdur.[3]
"Təzə Həyat" dövrünün nüfuzlu ədəbi-publisistik simalarını bir araya gətirmişdir. Qəzetin fəaliyyətində Mirzə Ələkbər Sabir, Məhəmməd Hadi, Məmməd Səid Ordubadi, Məşədi Azər, Hacı İbrahim Qasımov və Axund Yusif Ziya Talıbzadə kimi tanınmış yazıçı və publisistlərin əhəmiyyətli rolu olmuşdur. Bu şəxslərin yaradıcılığı və ideyaları qəzetin ideoloji xəttinin formalaşmasında əsas amillərdən biri olmuşdur.[1][4]
"Təzə Həyat" 1907-ci ilin aprelindən dekabr ayına qədər 209, 1908-ci ildə isə 230 nömrə olmaqla, ümumilikdə 439 nömrə nəşr etmişdir.[1] Lakin, 1908-ci ilin sonunda Rusiya imperiyası hökuməti tərəfindən qəzetə qarşı senzura tədbirləri gücləndirilmiş və nəşri dayandırılmışdır. Bununla yanaşı, 1906-cı ilin sentyabr ayında Bakı general-qubernatoru tərəfindən qəzetin "zərərli istiqamətə malik" olması bəhanəsi ilə fəaliyyətinə məhdudiyyətlər tətbiq edilmişdi.[3][4]
- ↑ 1 2 3 Şahverdiyev, 2006. səh. 53
- ↑ Aşırlı, 2009. səh. 106
- ↑ 1 2 3 Aşırlı, 2009. səh. 107
- ↑ 1 2 3 Koç, 2018. səh. 193
- Aşırlı, Akif. Azərbaycan Mətbuatı Tarixi (1875-1920) (az.). Bakı: Elm və Təhsil Nəşriyyatı. 2009.
- Şahverdiyev, A.B. Azərbaycan mətbuatı tarixi (PDF) (az.). Bakı: "Təhsil" nəşriyyatı. 2006.
- Koç, Elif. "Çarlık Dönemi Azerbaycan Matbuatı Üzerine Bir İnceleme". Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (türk) (60). 2018-06: 181–196.