Tənburi Cəmil bəy (türk. Tanbûrî Cemil Bey; 1873[1], Konstantinopol – 28 iyul 1916, İstanbul[2]) — türk tənbur, yaylı tənbur, klassik kamança, violonçel və lyutnya ifaçısı, ustası və bəstəkarı.[3]
| Tənburi Cəmil bəy | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1873[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 28 iyul 1916 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | musiqiçi, bəstəkar |
1873-cü ildə İstanbulda anadan olub. İlk musiqi bilgisini orta məktəb illərində, böyük qardaşı Əhməd bəydən almışdır. Musiqi alətlərində ifa etmək marağı onda on yaşında, skripka və kanonla başlayıb. Cəmil bəy sonralar çalmağa başladığı və adı ilə bütünləşən tənbur alətində ustalıq səviyyəsinə də çatmışdır. O, həm də Tənburi Əli Əfəndinin tələbələrindən olub. Hətta, Əli Əfəndinin Tənburi Cəmil bəyi dinlədikdən sonra "bir daha tənbur götürməyəcəyəm" dediyi söylənsə də, ona daha köhnə tərzdə tənbur çalmağı da öyrətmişdi. Tənburdan başqa kamança, lyutnya, violonçel kimi klassik alətləri də eyni ustalıqla ifa etməklə bir məktəbə çevrilmişdir. Musiqi alətlərinin məharətlə ifasında əlçatmaz səviyyəyə yüksəlmiş Cəmil bəy, həm də çox yaxşı bəstəkar olub. O, əsərləri ilə türk musiqisinin instrumental ifasına tamamilə yeni və müasir üslub, fərqli dəsti-xətt gətirmiş və alətlərin məharətlə ifasında böyük rol oynadı. Xüsusən də qrammofon vallarına yazdırdığı əsərləri üslub baxımından dərs vəsaiti məqasədini daşıyırdı. 1916-cı il iyulun 29-da İstanbulda vəfat edən Cəmil bəyin şifahi əsərləri ilə yanaşı, bəstələdiyi xeyli sayda saz əsərləri də vardır.Onun qrammofon vallarına yazılan çoxlu əsərləri vardır.[4] Onun tələbələri arasında Türkiyənin ilk qadın avtomobil yarışçısı Samiyə Cahid Morqaya da olub.[5]
Məsud Cəmilin atası Tənburi Cəmil bəyin məzarı Mövlanəqapı, Mərkəzəfəndi qəbiristanlığında yerləşir.[6]
Tənburi Cəmil bəyin "Çeçen qızı" (Hüseyni rəqs melodiyaları) adlı bəstəsi Yunanıstanın Lesbos adasında Ta Ksyla (Τα Ξύλα) adı ilə tanınır və rəqs kimi də ifa olunur.
- Şədd-i Araban Pəşrəvi[7]
- Fərahfəza Pəşrəvi
- Muhəyyar Pəşrəvi
- Mahur Pəşrəvi
- Hicazkar Pəşrəvi
- Kürdili Hicazkar Pəşrəvi
- İsfahan Pəşrəvi
- Nəva Pəşrəvi
- Bəstənigar səmaisi
- Suz-i Dilarə saz səmaisi
- Fərahfeza saz səmaisi
- Hüseyni oyun havası (Çeçen qızı)
- Nihavənd Sirto
- Nikriz Sirto
- ↑ 1 2 Tanburi Cemil Bey // Muziekweb.
- ↑ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 Mayıs 2019.
- ↑ "TANBÛRÎ CEMİL BEY". klasikturkmusikisi. 14 Mart 2016. 14 Mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 Mart 2016.
- ↑ "Orijinalinden "Tanburi Cemil Bey'in Hazinesi"". Türkiye Radyo Televizyon Kurumu. 15 Şubat 2016. 14 Mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 Mart 2016.
- ↑ Türkiye’nin ilk kadın ralli pilotu Arxivləşdirilib 2016-06-16 at the Wayback Machine, Hürriyet (gazete), Erişim tarihi: 12 Haziran 2016
- ↑ "Tanburi Cemil Bey anıldı" (Türkçe). 29 Temmuz 2015. 18 Temmuz 2021 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Tanburi Cemil Bey Külliyatı – 10 Disk Collection". kalan.com. 4 Mart 2016. 15 Mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 Mart 2016.