Tırnovo Rəssamlıq Məktəbinin Memarlığı (bolq. Търновска художествена школа) — İkinci Bolqar İmperiyası dövründə (1185–1396) Bolqar memarlığının inkişafını əks etdirən unikal üslubdur. Bu memarlıq üslubu, Tırnovo şəhərinin mərkəzi rol oynadığı dövrdə formalaşmış və Cənub-Şərqi Avropa ilə Mərkəzi Avropanın bəzi bölgələrində memarlığın inkişafına təsir etmişdir.[1]
Tırnovo Rəssamlıq Məktəbinin memarlığı, Bolqar memarlıq tarixində mühüm yer tutur və bölgədəki digər memarlıq üslublarına təsir etmişdir.
Tırnovo Məktəbinin dini memarlığı, əsasən kiçik ölçülü, lakin hündürlükdə vurğulanan kilsələrlə xarakterizə olunur. Bu kilsələrdə qarışıq tikinti texnikası tətbiq edilmişdir: daş və kərpic qatları növbələşərək istifadə olunmuşdur. Bu üsul, Roma memarlığından miras qalan "opus mixtum" texnikasının bədii məqsədlə tətbiqidir.
Kilsələrin fasadları dərin nişlər, uclu tağlar və müxtəlif formalı kərpic və daş ornamentləri ilə bəzədilmişdir. Bəzi kilsələrdə, məsələn, Veliko Tırnovodakı Müqəddəs Dimitri kilsəsində, nişlərin lunetləri romboid naxışlarla boyanmışdır.
13-cü və xüsusilə 14-cü əsrlərdə monastır tikintisi inkişaf etmişdir. Monastırlar, adətən, düzbucaqlı planlı olub, mərkəzdə yerləşən əsas kilsə ətrafında tikililər yerləşdirilmişdir. Bu komplekslərdə yüksək daş divarlar, qalereyalar və bir neçə mərtəbəli tikililər mövcud olmuşdur. Bəzi monastırlar, məsələn, Rila Monastırı və Baçkovo Monastırı, bu üslubun nümunələridir.
İkinci Bolqar İmperiyası dövründə qalalar, çətin keçilən yerlərdə, məsələn, təpələrdə və ya yaylalarda tikilmişdir. Qalaların divarları daş və suvaqla inşa edilmiş, ikiqat divar sistemi və aralarındakı boşluq qırıntı daş və suvaqla doldurulmuşdur. Qalalarda müxtəlif formalı (dördbucaqlı, dairəvi, at nalı formalı) qüllələr mövcud olmuşdur. Tırnovodakı Tsarevets qalası bu üslubun nümunəsidir.
Tırnovo şəhəri, Tsarevets, Trapezitsa və Momina Krepost (Devingrad) adlı üç əsas təpə üzərində yerləşmişdir. Tsarevets təpəsində yerləşən İmperator və Patriarx sarayları, qalalarla əhatə olunmuş və içərisində zəngin bəzədilmiş kilsələr yerləşmişdir. Sarayların tikintisində daş və suvaq istifadə olunmuş, fasadlarda isə qədim Roma şəhəri Nikopolis ad İstrumdan gətirilmiş daş yazılar yerləşdirilmişdir.
İkinci Bolqar İmperiyası dövründə yaşayış evləri iki əsas tipə bölünür: bolyar evləri və kütləvi yaşayış evləri.
Bolyar Evleri: Bu evlər, adətən, iki mərtəbəli olub, daş və taxta materiallardan inşa edilmişdir. Evlərin birinci mərtəbəsi daşdan, ikinci mərtəbəsi isə taxtadan tikilmişdir. Melnikdəki bolyar evi bu tipin nümunəsidir.
Kütləvi Yaşayış Evleri: Bu evlər, əsasən, yarı torpağa batırılmış və ya yerüstü tikililər olmuşdur. Yarı torpağa batırılmış evlərdə arxa hissə tamamilə torpağa batırılmış, ön hissə isə açıq olmuşdur. Bu evlərdə soba və ya ocaq yerləşdirilmiş, dam örtüyü isə saman və ya qamışla örtülmüşdür.
- ↑ GuideBG. "The Tarnovo Artistic School - History". GuideBG (ingilis). 2023-04-18. İstifadə tarixi: 2025-05-15.