Supervulkan

Supervulkan qeydə alınan ən yüksək indeks dəyərinə - 8 dərəcəli Vulkanik Partlama İndeksli püskürməyə sahib geniş vulkandır. Bu o deməkdir ki, partlayış nəticəsində meydana gələn çöküntünün həcmi normaldan 1000 kub kilometr (240 kub mil) daha böyükdür.

Toba gölünün peykdən çəkilmiş şəkli

Supervulkanlar maqmanın içərisindən yer qabığına doğru qalxıb, yer qabığını qıra bilməməsi və yaranan təzyiqə tab gətirə bilməyənədək böyük və artan ölçüdə maqma dənizinin yaratdığı təzyiq nəticəsində baş verir. Bu şəklində (misal üçün Yellouston kalderi) və ya bir tavanın digər tava altına girdiyi əyilmə zonalarında (misal üçün Toba) meydana gələ bilər. Böyük həcimli supervulkanik partlayışlar, həmçinin, tez-tez lava və vulkanik küllü geniş əraziləri əhatə edən geniş püskürmə bölgələri ilə əlaqələndirilir. Belə partlayışlar uzun müddət davam edən iqlim dəyişikliyinə ( tətiklənməsi kimi) və növlərin yox olma təhlükəsinə səbəb ola bilər.

Dünyada baş vermiş ən son 8 VEİ-li püskürmə, təxminən, 26 500 il əvvəl Yeni Zelandiyanın olmuşdur.

Bilinən super püskürmələr

Tamamlanmamış statistikaya əsasən, indiyə qədər 8 dərəcəli VEİ-yə sahib ən az 60 supervulkan təsbit edilib.

-si 8 olan püskürmə bölgələri aşağıda göstərilmişdir.
Adı Zona Yeri Qeydlər İl əvvəl (təxmin.) Vulkan külünün kütlə yığılması (təxmin.) İstinad
Düz eniş çay formasiyası Tetaquçe-Eksployts arxa qövs hövzəsi Nyu-Bransuik, Kanada Ola bilər ki, tək bir partlayışla 12,000 km3 (VEİ 9) və ya çoxlu partlayışla 2,000+ km3-lik püskürmə qeydə alınıb. 466,000,000 2,000-12,000 km3
Uah Uah bulaqları İndian Pik-Kalient kalder kompleksi Yuta, ABŞ Uah Uah bulaqları kimi qorunan İndian Pik-Kalient kalder kompleksi püskürmələrini zamanı 4,000 metr (13,000 ft) qalınlığında lava axını 30,600,000 5,500-5,900 km3
La Qarita kalderi San Xuan vulkanik ərazisi Kolorado, ABŞ 27,800,000 5,000 km3
Toba gölü Toba gölü, Şimali Sumatra Sumatra, İndoneziya 2200–4400 milyon ton meydana gəlib. 74,000 2,800 km3

Atana iqnimbriti Pakana kalderi , Çili bir hissəsi 4,000,000 2,500 km3
Haklberri təpəlik püskürməsi Aydaho, ABŞ Haklberri təpəlik tufu 2,100,000 2,450-2,500 km3
Taupo vulkanik zonası Şimal adası, Yeni Zelandiya Vakamaru iqnimribi 340,000 2,000 km3
Hayz vulkanik ərazisi Aydaho, ABŞ Kilqor tufu 4,500,000 1,800 km3
Hayz vulkanik ərazisi Aydaho, ABŞ Blekteyl tufu 6,000,000 1,500 km3
Serro Quaça Altiplano-Puna vulkanik kompleksi , Boliviya Quaça iqnimbriti- nisbətən iki kiçik püskürmə təyin edilib 5,700,000 1,300 km3
Manqakino kalderi Şimal adası, Yeni Zelandiya Kidnepırlar püskürməsi 1,080,000 1,200 km3
Şimal adası, Yeni Zelandiya () 26,500 1,170 km3
Serro Qalan And Mərkəzi Vulkanik Zonası , Argentina 2,500,000 1,050 km3
Lava çay püskürməsi Aydaho, Montana, and Vayominq, ABŞ 640,000 1,000 km3

Qeydlər

  1. Bu termini Helen Bricmanın 1926-cı ildəki Dünyanın İşğalı kitabında istifadə etməsiylə ingilis dilinə supervolcano olaraq daxil olmudşur. </ref>

İstinadlar

  1. . Volcanic Hazards Program. Yellowstone Volcano Observatory. 21 avqust 2015. 3 iyul 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 22 avqust 2017.
  2. Keller, G. "Deccan volcanism, the Chicxulub impact, and the end-Cretaceous mass extinction: Coincidence? Cause and effect?". Geological Society of America Special Papers. 505. 2014: 57–89. doi:. ISBN 9780813725055.
  3. "The 26.5ka Oruanui eruption, New Zealand: An introduction and overview". Journal of Volcanology and Geothermal Research. 112 (1–4). 2001: 133–174. Bibcode:. doi:.
  4. Bryan, S.E. (PDF). Earth-Science Reviews. 102 (3–4). 2010: 207–229. Bibcode:. doi:. 2020-08-07 tarixində (PDF).
  5. BG, Mason. "The size and frequency of the largest explosive eruptions on Earth". Bull Volcanol. 66 (8). 2004: 735–748. Bibcode:. doi:.
  6. . 2019-12-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-13.
  7. (PDF). 2019-12-13 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-13.
  8. Tingey, David G.; Hart, Garret L.; Gromme, Sherman; Deino, Alan L.; Christiansen, Eric H.; Best, Myron G. "The 36–18 Ma Indian Peak–Caliente ignimbrite field and calderas, southeastern Great Basin, USA: Multicyclic super-eruptions". Geosphere (ingilis). 9 (4). 2013-08-01: 864–950. Bibcode:. doi:.
  9. ↑ . 2019-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-13.
  10. Ort, Michael. . . 22 September 1997. 19 May 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 August 2010.
  11. Lipman, Peter W. . USGS Investigations Series I-2799. 2007-11-02. 31 August 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 6 August 2010.
  12. Petraglia, M.; Korisettar, R.; Boivin, N.; Clarkson, C.; Ditchfield, P.; Jones, S.; Koshy, J.; Lahr, M. M.; və b. . Science. 317 (5834). 2007: 114–6. Bibcode:. doi:. PMID . 2021-11-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-13.
  13. Knight, M.D., Walker, G.P.L., Ellwood, B.B., and Diehl, J.F. "Stratigraphy, paleomagnetism, and magnetic fabric of the Toba Tuffs: Constraints on their sources and eruptive styles". Journal of Geophysical Research. 91 (B10). 1986: 10355–10382. Bibcode:. doi:.
  14. Ninkovich, D., Sparks, R.S.J., and Ledbetter, M.T. "The exceptional magnitude and intensity of the Toba eruption, Sumatra: An example of using deep-sea tephra layers as a geological tool". Bulletin Volcanologique. 41 (3). 1978: 286–298. Bibcode:. doi:.
  15. Rose, W.I., Chesner, C.A. (PDF). Geology. 15 (10). 1987: 913–917. Bibcode:. doi:. ISSN . 17 iyun 2010 tarixində (PDF).
  16. Williams, M.A.J., Royce, K. "Quaternary geology of the middle son valley, North Central India: Implications for prehistoric archaeology". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 38 (3–4). 1982: 139. Bibcode:. doi:.
  17. ↑ . 2019-09-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-13.
  18. Lindsay, J. M.; de Silva, S.; Trumbull, R.; Emmermann, R.; Wemmer, K. "La Pacana caldera, N. Chile: a re-evaluation of the stratigraphy and volcanology of one of the world's largest resurgent calderas". Journal of Volcanology and Geothermal Research. 106 (1–2). 2001: 145–173. Bibcode:. doi:.
  19. ↑ 17 yanvar 2012 tarixindən Wayback Machine saytında 13 fevral 2010 at the Wayback Machine. Volcano.si.edu. Retrieved on 2011-11-18.
  20. Froggatt, P. C.; Nelson, C. S.; Carter, L.; Griggs, G.; Black, K. P. "An exceptionally large late Quaternary eruption from Yeni Zelandiya". Nature. 319 (6054). 13 February 1986: 578–582. Bibcode:. doi:. The minimum total volume of tephra is 1,200 km3 but probably nearer 2,000 km3, ...
  21. ↑ Lisa A. Morgan, William C. McIntosh. . GSA Bulletin. 117 (3–4). 2005: 288–306. Bibcode:. doi:.
  22. Salisbury, M. J.; Jicha, B. R.; de Silva, S. L.; Singer, B. S.; Jimenez, N. C.; Ort, M. H. "40Ar/39Ar chronostratigraphy of Altiplano-Puna volcanic complex ignimbrites reveals the development of a major magmatic province". Geological Society of America Bulletin. 123 (5–6). 21 dekabr 2010: 821–840. Bibcode:. doi:.
  23. American Geophysical Union, Fall Meeting 2012, abstract #V31C-2797. Retrieved 10 September 2017.

Mənbə

  • Mason, Ben G.; Pyle, David M.; Oppenheimer, Clive. "The size and frequency of the largest explosive eruptions on Earth". Bulletin of Volcanology. 66 (8). 2004: 735–748. Bibcode:. doi:.
  • Oppenheimer, C. . Cambridge University Press. 2011. ISBN 978-0-521-64112-8.
  • Timmreck, C.; Graf, H.-F. "The initial dispersal and radiative forcing of a Northern Hemisphere mid-latitude super volcano: a model study". Atmospheric Chemistry and Physics. 6 (1). 2006: 35–49. Bibcode:. doi:.

Xarici keçidlər

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023