Sos
| Sos | |
|---|---|
![Xocavənd rayonunun Sos kəndi, 2025-ci ilin sentyabr ayı[1][2]](/?q=Fayl:Sos_village_in_Khojavand_district,_September_2025.jpg) Xocavənd rayonunun Sos kəndi, 2025-ci ilin sentyabr ayı[1][2] | |
| 39°42′46″ şm. e. 47°00′33″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Region | Qarabağ iqtisadi rayonu |
| Rayon | Xocavənd rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 675 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 126[1][3] nəfər (2025) |
  Sos | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Sos (əvvəlki adı: Suz[4]) — Azərbaycan Respublikasının[5][6][7] Qarabağ iqtisadi rayonunun[8] Xocavənd rayonunun Sos kənd inzibati ərazi dairəsində kənd, Sos kənd inzibati ərazidairəsinin mərkəzi[5][6][7].
Kənd XIX əsrin əvvəllərində Cənubi Azərbaycandan və Xocavənd rayonunun Tuğ kəndindən köçüb gəlmiş ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Yerli məlumata görə, kənd ərazisinin dumanlı, çiskinli olmasına görə belə adlandırılmışdır. Sos türk dillərində "nəm, rütubətli yer" mənasındadır. Ədəbiyyatlarda oykonimin Suz, Sus şəklində yazılış formalarına da rast gəlinir.[9]
Mənbələrdə Sos Qarabağın Keçəz nahiyəsində kənd kimi qeyd olunub. 1928-ci ildə İrandan gəlmə ermənilər burada yerləşdirilmişdir. İrəvan əyalətinin Göyçə mahalında Sos, Laçın rayonunda Sus və Sus-Zabuq, Qax rayonunda Suskənd, Şahbuz rayonunda Sələ-Sus, Ordubad rayonunda Nüsnüs kəndində Susdərə, Kəlbəcər rayonunda Susuzluq və başqa adlar ilə mənaca eynidir. Bu adlar iki cür izah oluna bilər:
- Türk dillərində sos "Sucaq yer" sözündəndir.
- Monqolca suus "maldar elin düşərgəsi" sözündəndir. Həqiqətdə də Sos kəndi Hadrut qəsəbəsindən yaranma məntəqələrdəndir.
2 oktyabr 1992-ci ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. İkinci Qarabağ müharibəsinin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq Sos kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. 19–20 sentyabr 2023-cü ildə aparılan lokal xarakterli antiterror əməliyyatları nəticəsində yenidən Azərbaycan Respublikasının nəzarətinə qayıtmışdı.
15 sentyabr 2025-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Sos kəndində olmuşdu[1][2].
Sos kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır:
| İnventar № | Abidənin adı | Tarixi | Yerləşdiyi ünvan | Növü | Əhəmiyyət dərəcəsi |
|---|---|---|---|---|---|
| 240 | Alban məbədi[10] | IV əsr | Sos kəndi | Memarlıq | Ölkə |
- Amaras monastırı bu kəndin yaxınlığında və inzibati ərazi dairəsində yerləşir.
Kənd dağətəyi ərazidə yerləşir.
| İl | Daimi əhali | Kişilər | Qadınlar |
|---|---|---|---|
| 1999[11] | XXXX | XXXX | XXXX |
| 2009[12] | ↗XXXX | ↗XXXX | ↗XXXX |
14 sentyabr 2025-ci il tarixinədək Sos kəndinə 10 ailə (46 nəfər) kəndə qayıtmışdı[1].
15 noyabr 2025-ci ildə 80 nəfər olmaqla 20 ailə kəndə köçürüldü[3].
Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil.
Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil.
Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır.
Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil.
- ↑ 1 2 3 4 "İlham Əliyev Xocavənd rayonunun Sos kəndində olub". Azərbaycan Respublikası Prezidentinin rəsmi internet saytı (az.). 14 sentyabr 2025. İstifadə tarixi: 4 dekabr 2025.
- ↑ 1 2 "Ilham Aliyev visited Sos village in Khojavand district". The Official Website of the President of the Republic of Azerbaijan (ingilis). 14 sentyabr 2025. İstifadə tarixi: 4 dekabr 2025.
- ↑ 1 2 Yavərzadə, Aydın. "Sos kəndində daha 20 ailəyə evlərinin açarları təqdim olunub - YENİLƏNİB VİDEO". AZƏRTAC. 19.11.2025.
- ↑ "Карта Кавказского края 1:210K - Xocavənd". retromap.ru. İstifadə tarixi: 14 oktyabr 2025.
- ↑ 1 2 "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı, 2024". www.azstat.org (az.).
- ↑ 1 2 İNZİBATİ ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI, 2024 (PDF). BAKI: AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT STATİSTİKA KOMİTƏSİ. Təsnifat T.Y.Budaqovun rəhbərliyi ilə Y.X.Yusifov, V.H.Məmmədəlizadə, L.H.Salamzadə və F.E.Qocayev tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. 2024. Səhifələr: 59-60.
- ↑ 1 2 "İNZİBATİ ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI , 2024". Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Hüquqi aktların vahid elektron bazası (az.). 2024.
- ↑ "Azərbaycan Respublikasında iqtisadi rayonların yeni bölgüsü haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI". Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Hüquqi aktların vahid elektron bazası. 7 iyul 2021-ci il.
- ↑ Sos (Xocavənd) // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. II cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. XXXX. ISBN 978-9952-34-156-0.
- ↑ "Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 9" (PDF). 7 iyul 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 15 iyun 2022.
- ↑ Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.
- ↑ Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.