Simko Şəqaqi üsyanı (sor. شۆڕشی سمکۆی شکاک) — 1926-cı ildə şəqaqi tayfasından olan kürd başçısı Simko Şəqaqinin başçılıq etdiyi İranın Pəhləvi sülaləsinə qarşı qısamüddətli kürd üsyanı.[1][2][3]
| Simko Şəqaqi üsyanı | |
|---|---|
| Tarix | oktyabr 1926 |
| Yeri | |
|
|
|
1919-cu ildə Simko Şəqaqi İran hökumətinə qarşı ilk və xaricdən dəstəklənən üsyana başlamışdı. Üç illik üsyandan sonra məğlub olmuş, lakin 1924-cü ildə Rza xan ona amnistiya vermişdir və Şəqaqi sürgündən İrana qayıtmışdır. 1925-ci ildə Rza xan Rza şah olduqdan sonra Simko ona və İran dövlətinə əbədi sədaqət vəd etmişdir, lakin gələn il Simko herki Hacı Ağa və bəyzadə tayfa başçıları ilə ittifaq qurmuş,[4] öz tayfasına nəzarəti bərpa etmiş və növbəti üsyana başlamışdır.[5]
Qısa hərbi qarşıdurma 1926-cı ilin oktyabrında[6] Salmasda başlamışdır. Burada üsyançılar şəhəri mühasirəyə almışdılar. Az sonra Urmiya, Şərəfxana və Xoydan İran qoşunları göndərilmişdir. Üsyançılarla döyüş başlamış və onlar məğlub edilmişdir.[4] Döyüş zamanı Simkonun Şəqaqi qoşunlarının yarısı tayfanın əvvəlki liderinin tərəfinə keçmiş və Simkonun özü İraqa qaçmışdır.[4][5]
- ↑ Bruinessen, Martin. Chapter 5: A Kurdish warlord on the Turkish-Persian frontier in the early Twentieth century: Isma'il Aqa Simko // Atabaki, Touraj (redaktor). Iran and the First World War: Battleground of the Great Powers. Library of modern Middle East studies, 43. London; New York: I.B. Tauris. 2006. səh. 21. ISBN 9781860649646. OCLC 56455579. 2024-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-01.
- ↑ "آغا بطرس: سنحاريب القرن العشرين" (PDF). نينوس نيراري. 2018-08-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- ↑ Ismael, Yaqou D'Malik. "Assyrians and Two World Wars: Assyrians from 1914 to 1945".
- ↑ 1 2 3 Entessar, Nader. Kurdish Politics in the Middle East. Lanham: Lexington Books. 2010. səh. 17. ISBN 9780739140390. OCLC 430736528.
- ↑ 1 2 Smith, Benjamin. "Land and Rebellion: Kurdish Separatism in Comparative Perspective" (PDF). Working Paper. 2009: 11. 2012-06-15 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-10-01.
- ↑ McDowall, David. A Modern History of the Kurds (ingilis). I.B.Tauris. 2004-05-14. 221. ISBN 9781850434160.