Sanqay vulkanı (həmçinin "Makas", "Sanagay" və ya "Sangai" kimi də tanınır)[1] — Ekvadorun mərkəzində yerləşən fəaliyyətdə olan stratovolkan. Əsasən strombolian fəaliyyəti nümayiş etdirir. Geoloji cəhətdən Sanqay, Şimali Vulkan Zonasının cənub sərhədini qeyd edir və iki böyük qabıq parçasının üzərində yerləşməsi onun yüksək fəaliyyət səviyyəsini izah edir.
| Sanqay vulkanı | |
|---|---|
| | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Əmələgəlmə dövrü | Holosen |
| Mütləq hündürlüyü | 5.230 m |
| Yerləşməsi | |
| 2°00′09″ c. e. 78°20′27″ q. u. | |
| Ölkə | |
Bölgədəki yerli xalqın folklorunda Sanqay, sıx cəngəlliklə əhatə olunmuş bir dəniz fənəri ilə müqayisə edilir. Cəngəlliyin sıxlığı insanların yolunu itirməsinə səbəb olsa da, vulkanın tüstü və kül püskürmələrini görmək səyyahlara yol göstərirdi. Alimlər bu kimi folklor nümunələrini Sanqayda tez-tez və uzun müddətli püskürmə fəaliyyətinin sübutu kimi şərh edirlər.[2] 2024-cü ilin yanvarında arxeoloqlar vulkanın şərq tərəfində Upano Vadisi sahələri kimi tanınan arxeoloji sahələrin kəşfini elan etdilər. Təxmin edilir ki, bu şəhər yaşayış məntəqələri qrupu təxminən e.ə. 500-cü ildən e.ə. 300-600-cü illərə qədər məskunlaşmışdır. Ümumilikdə şəhərlərin əhalisi 15,000 ilə 100,000 nəfər arasında ola bilərdi. Onlar əkin sahələri ilə əhatə olunmuşdu və arxeoloq Stefen Rosteyn, Sanqaya yaxınlığı səbəbilə bu sahələrin xüsusilə məhsuldar ola biləcəyini ehtimal edir.[3][4]
- ↑ "Sangay: Synonyms and subfeatures". Global Volcanism Program. Smithsonian National Museum of Natural History. İstifadə tarixi: 5 iyun 2020.
- ↑ Heberer, Mikelia. "A Story About Sangay". ArcGIS StoryMaps (ingilis). 26 iyul 2021. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2024.
- ↑ Wade, Lizzie. "Laser mapping reveals oldest Amazonian cities, built 2500 years ago". Science. 11 yanvar 2024. doi:10.1126/science.zzti03q. İstifadə tarixi: 12 yanvar 2024.
- ↑ Smith, Kiona N. "Ancient Amazon Civilization Developed Unique Form of 'Garden Urbanism'". Scientific American. 11 yanvar 2024. İstifadə tarixi: 12 yanvar 2024.