Sancaqburnu qalası (türk. Sancakburnu Kalesi) və ya Yenikale — Türkiyənin İzmir şəhərində yerləşən qala. Bu gün Balçova səmtinin İnciraltı məhəlləsində yerləşən qala 1666-cı ildə vəzir Körpülü Mehmed Paşanın əmri ilə tikilmişdir.
| Sancaqburnu qalası | |
|---|---|
| türk. Sancakburnu Kalesi | |
 | |
| 38°25′02″ şm. e. 27°01′04″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Türkiyə |
| Şəhər | İzmir |
| Yerləşir | Balçova səmti, İnciraltı məhəlləsi |
| Layihə müəllifi | jk |
| Sifarişçi | Körpülü Mehmed Paşa |
| Əsas tarixlər |
|
| Tikilmə tarixi | 1666 |
| Üslubu | qala |
Sancaqburnu qalası 1666-cı ildə sədrəzəm Körpülü Mehmed Paşanın göstərişi ilə İzmir körfəzinin cənubundakı Sancaqburnuda inşa edilmişdir.[1] Qalanın tikintisində şəhərdəki əntiq teatrının daşlarından istifadə edilib.[1] Gediz çayının lili ilə formalaşan çayın mənbəyi ilə qarşı sahildəki Sancaqburnu arasındakı ərazi körfəzin ən dar nöqtəsi olduğu üçün qalanın inşası körfəzdə gəmilərin hərəkətinə nəzarət etməyə kömək etdi.[1][2] Şəhərin müdafiəsi ilə yanaşı, İzmir limanına gələn gəmilərin gömrük rüsumunu ödəmədən getməsinin qarşısı alınmış oldu. Yeni tikilmiş qalaya Manisa qalasından əsgərlər göndərildi.[3] Qalanın inşası ilə, İzmir Liman qalasının əhəmiyyəti azaldı.[4]
1688-ci ildə İzmir zəlzələsi nəticəsində viran qalan qala 1691-ci ildə təmir edilərək yenidən fəaliyyətə başladı.[1] Qala 1828-ci ildə yenidən təmir edilərək, müəyyən əlavələr də inşa edildi.[5] Almaniyadan gətirilən Krupp topları 1877-ci ilin mayında qalada quraşdırıldı.[5] Birinci Dünya müharibəsi davam edərkən, 5 mart 1915-ci ildə ingilis və fransız gəmiləri qalaya hücum etdi.[6] Martın 10-na qədər davam edən hücumlar nəticəsində, qalanı aça bilməyən gəmilər geri çəkilmək məcburiyyətində qaldılar.[7][8] Hazırda hərbi bölgə olan qalada Yenikale Xüsusi Təlim Mərkəzi Komandanlığı fəaliyyət göstərir.
- ↑ 1 2 3 4 Ülker, Necmi. "Batılı Gözlemcilere Göre XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında İzmir Şehri ve Ticari Sorunları" (PDF). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi. 12. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası. 1982. 317–354. 18 Ağustos 2019 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 Ağustos 2019.
- ↑ Eldem, Edhem; Goffman, Daniel; Masters, Bruce. The Ottoman City Between East and West: Aleppo, Izmir, and Istanbul. 1999. səh. 107. İstifadə tarixi: 18 Ağustos 2019.
- ↑ Gündüz Küskü, Sema; Yılmaz, Anıl. "Erken Demirçağ'ından Ortaçağ'a Manisa Kalesi". Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 14. 2016. 247–259. İstifadə tarixi: 18 Ağustos 2019. (#first_missing_last)
- ↑ Ünlü, Evren. "Yıkıldı ama ismi yaşıyor İzmir Liman Kalesi". İzmir Kültür ve Turizm Dergisi. Aralık 2013 - Ocak 2014. 23 Nisan 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 Nisan 2019.
- ↑ 1 2 "Yeni (Sancakburnu) Kalesi". erolsasmaz.com. 18 Ağustos 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 Ağustos 2019.
- ↑ "Avusturya-Macaristan Gazetelerine Göre 1915-1916'da İzmir'in Savunulması ve Kösten Adası'nın Fethi". Düşünce ve Tarih Dergisi. Eylül 2017. 27 Temmuz 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 Ağustos 2019.
- ↑ "'Çanakkale'den önce Sancakkale geçilmedi'". Milliyet. 21 Nisan 2015. 18 Ağustos 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 Ağustos 2019.
- ↑ Özdağ, Ümit. "İzmir Sancakkalesi ve Şehitliği". Yeniçağ. 6 Mart 2015. 18 Ağustos 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 Ağustos 2019.
- Ülker, Necmi. "Sancakkale". Bilim Birlik Başarı. 36. İzmir. 1982. 13–17.
- Ülker, Necmi. "İzmir Sancakkalesi ve Şehitliği". Birinci Askerî Tarih Semineri, II. Ankara: Genelkurmay Basımevi. 1983. 263–284.