San Qaudensio bazilikası (it. Basilica di San Gaudenzio) — Pyemont regionunun Novara şəhərində yerləşən kilsə. Kilsə şəhərin ən yüksək nöqtəsində yerləşir və şəhərin ilk xristian yepiskopu olan Novaralı Qaudentiusa həsr olunub.
| San Qaudensio bazilikası | |
|---|---|
| Basilica di San Gaudenzio | |
 | |
 | |
| 45°26′55″ şm. e. 8°37′10″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Novara[1] |
| Tikilmə tarixi | 1577 |
| Hündürlüyü | 92 m |
| Material | kərpic |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kilsə əvvəllər 841-ci ildə inşa olunmuş köhnə kilsənin yerində 1298-ci ildə yenidən tikilib və təqdis olunub. 1552-1554-cü illərdə V Karlın əmri ilə Novara qalalarla möhkəmləndirildi və şəhər divarlarından kənarda yerləşən bütün tikililər, o cümlədən orijinal Bazilika dağıdıldı. Lakin imperator tez bir zamanda şəhər daxilində kilsəni yenidən qurmaq məqsədi ilə bir kərpic zavodu açdı.[2]
Novara 1576-cı il ikinci vəba pandemiyasından möcüzəvi şəkildə xilas oldu və şəhərin qorunmasına minnətdarlıq olaraq, şəhərin ən yüksək nöqtəsində yeni bazilikanın tikintisi üçün yer seçildi. Bu yerdə artıq Roman üslubunda olan San Vincenzo Martire kilsəsi var idi, lakin yeni bina üçün o dağıdıldı. Bununla belə, San Vincenzo Martire kilsəsinin üç şapeli, o cümlədən Müqəddəs Georgi şapeli qorunub saxlanıldı.
Kilsənin dizaynı Pellegrino Tibaldi tərəfindən hazırlandı və təməl daşı 1577-ci ilin may ayında qoyuldu. Kilsə 13 dekabr 1590-cı ildə yepiskop Cesare Speciano tərəfindən təqdis edildi. Novaranın iqtisadi vəziyyətinin pisləşməsi, müxtəlif vəba və müharibələr tikintini 1626-cı ilə qədər dayandırdı. Tikinti işləri 1656-cı ilə qədər tamamlandı. 11 iyun 1711-ci ildə kilsə rəsmi olaraq tamamlandı.
Bazilikanın zəng qülləsi 1753-1786-cı illərdə Benedetto Alfieri tərəfindən tikilib və 75 metr hündürlüyə malikdir. Bazilikanın ən diqqətçəkən xüsusiyyəti olan böyük günbəzinin planlaşdırılması, vergilərin artırılması ilə kifayət qədər vəsait toplandıqdan sonra 50 il sonra başladı. Alessandro Antonelli günbəzin layihəsini hazırlamaq üçün tapşırıq aldı. İlk layihə 1841-ci ildə təqdim edildi və işlər üç il sonra başladı. Günbəzin proqnozlaşdırılan çəkisini daşımaq üçün kəsişmə ətrafındakı daxili strukturların çoxu yenidən qurulmalı idi və İtaliyanın birinci istiqlaliyyət müharibəsi səbəbi ilə işlər dayandırıldı. 1855-ci ildə Antonelli orijinal planından daha iddialı bir plan təqdim etdi və günbəzin proqnozlaşdırılan hündürlüyünü 65 metrdən 75 metrə qədər artırdı. 1858-ci ilə qədər işləri davam etdirmək üçün kifayət qədər vəsait toplandı. Bununla belə, Antonellinin memarlıq müdaxilələri xərcləri qəbuledilməz dərəcədə artırdı və Antonelli 1861-ci ildə daha ucuz bir plan təqdim etməyə məcbur oldu. Bu zaman günbəzin böyük hissəsi artıq tamamlanmışdı, lakin xərclərlə bağlı mübahisələr günbəzin tikintisinə mane oldu və Antonelli növbəti on ilin çoxunu Turindəki Mole Antonelliana üzərində işləyərək keçirdi. 1873-cü ildə layihəyə qayıtdıqda, təqdir edilən və yaşlı bir memar kimi, günbəzi tamamlamaq üçün ona tam sərbəstlik verildi. Günbəz 1887-ci ildə tamamlandı və 16 may 1887-ci ildə Xilaskar İsa heykəli günbəzin zirvəsinə qaldırıldı.[3]
Sonrakı illərdə kilsə günbəzin çəkisi altında struktur uğursuzluq əlamətləri göstərməyə başladı, bu əlamətlər tikintinin ilkin mərhələlərində də müşahidə edilirdi. 1881-ci ildən başlayaraq Antonelli günbəzin əsasında yerləşən dörd daşıyıcı sütunun möhkəmləndirilməsinə və təməllərin genişləndirilməsi işini apardı. İşlər 1887-ci ilin əvvəlində tamamlandı.
İllər boyu günbəzin uçma ehtimalı ilə bağlı tez-tez narahatlıqlar yaranırdı və 1937-ci ildə baş verən böyük bir həyəcan nəticəsində abidə təxminən 10 il müddətinə bağlandı. Bu dövrdə memar Arturo Danusso tərəfində günbəzin aşmasının qarşısını almaq üçün betonla möhkəmləndirmə işləri aparıldı. Lakin bu işlərin sonrakı təhlili göstərdi ki, bu möhkəmləndirmə lazımsız idi. Çünki günbəzin aşması mümkünsüz idi.
Son illərdə binada çökmə, çatlar və titrəmələrlə bağlı hər hansı təhlükəni izləmək üçün bir sıra mürəkkəb siqnal sistemləri quraşdırılmışdır. Novaranın simvoluna çevrilən binanın ümumi hündürlüyü 121 metrə çatır. Bununla da o hələ də şəhərin ən hündür tikilisi kimi qalmaqda davam edir.[4]
- ↑ Indagine sui musei e le istituzioni similari. 2022.
- ↑ "Basilica di San Gaudenzio - ATL Novara - Art and History Detail". www.turismonovara.it. 2025-01-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-11.
- ↑ "Più antiche carte dell'archivio di S. Gaudenzio di Novara". preserver.beic.it. 2024-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-11.
- ↑ "Cupola della Basilica di San Gaudenzio - ATL Novara - Art and History Detail". www.turismonovara.it. 2025-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-11.
Vikianbarda San Qaudensio bazilikası ilə əlaqəli mediafayllar var.- Базилика на сайте wikimapia