Səməndər Axundzadə

Səməndər Axund Zəki oğlu 1898-ci ildə Quba şəhərində Kərbəlayı Axund Zəki Hacızadənin və Hacı Seyid Zəki ağanın qızı Məsumənin ailəsində anadan olmuşdur.

Axundzadə 1906-cı ildə Quba ibtidai üçsinifli məktəbinə daxil olmuş, daha sonra Bakıda birinci rus-türk məktəbində və Bakı realnı məktəbində təhsil almışdır. 1917-ci ildə Bakı realnı məktəbini bitirmişdir.

Parlamentin 1919-cu il bir sentyabr qərarına əsasən, təhsilini dağ mədən mühəndisliyi sahəsində davam etdirmək üçün Almaniyanın Frayberq Akademiyasına (Frayberq Dağ-Mədən Akademiyası) göndərilmişdir. Təhsil müddətində daş kömür şaxtalarında və neft mədənlərində (xüsusilə Berlin neft mədənlərində) təcrübə keçmişdir. 1925-ci ildə ali təhsilini burada başa vuraraq Dağ-mədən mühəndisi üzrə diplom almışdır. Təhsilini başa vurduqdan sonra vətənə dönmüşdür.

1917–1920-ci illərdə Bakıda müəllimlik etmişdir. 1925–1929-cu illərdə “Azərneft”in neft mədənlərində çalışmış, eyni zamanda pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. 1929-cu ildən Nərimanov texnikumunda, daha sonra Azərbaycan Dövlət Neft İnstitutunda və Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunda (APİ) assistent vəzifəsində işləmişdir. 1932-ci ilin sentyabrından 9 ay müddətində Dövlət Plan Komitəsində məsul icraçı olmuş, daha sonra fəaliyyətini elmi işlərə yönəltmişdir.

1933-cü ildə “antisovet fəaliyyət” ittihamı ilə həbs edilmişdir. Ona və Muğanlı Əsildara Almaniyada oxuduqları dövrdə antisovet təşkilatlarla əlaqədə olduqları barədə ittihamlar irəli sürülmüşdür. Lakin istintaq zamanı bu ittihamlar təsdiq olunmamış və 26 may 1933-cü ildə işin dayandırılması və onların azad olunması barədə qərar verilmişdir. Şahidlərin dediyinə görə, onun anası Seyid Məsumə (Minə xanım) Mircəfər Bağırov qarşısında nüfuza malik olmuş, bu isə Səməndərin və qohumlarının azad edilməsində mühüm rol oynamışdır.

22 dekabr 1968-ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmiş, Yasamal qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.

• Atası Axund Zəki Kərbəlayı Abdulla oğlu Hacızadə (1850, Xızı – 1919, Bakı) — 1850-ci ildə Xızıda doğulub. İraqda Nəcəf şəhərində ali ruhani təhsili alıb,^[2] 20 il Qubada qazilik etmişdir. Türk, ərəb, fars dillərini mükəmməl bilən "Ərşi" təxəllüsü ilə bu dillərdə şeirlər yazan Zəki Hacızadənin 1914-cü ildə Bakıda nəşr edilən "Yədi Beyza" kitabında əsasən, tərbiyəvi əhəmiyyətə malik əsərlər toplanmışdır.^[3] 1919-cu ildə vəfat etmişdir.
• Qardaşı Ağaşərif Axund Zəki oğlu Axundzadə (1885, Xızı – 1959, Bakı) — 1885-cı ildə Xızıda doğulmuşdur. İlk təhsilini atasından almışdır. Səməd Mənsur, Hüseyn Cavid, Əliağa Vahidlə dostluq etmişdir. Dövrü mətbuatda ara-sıra şerləri dərc olunmuşdur. 1959-cu ildə Bakıda vəfat etmişdir.
• Həyat yoldaşı Salihə xanım Sofiyeva (1909, Bakı – 1993, Bakı) — Şamaxının Sofilər nəslindəndir. 1926-cı ildə Səməndər Axundzadə ilə ailə qurmuşdur.
• Qızı Firəngiz Axundova (1927, Bakı – 1995, Bakı) — Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunu fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş əməkdar həkim.
• Oğlu Fikrət Axundov (1929, Bakı – 1979, Bakı) — Neft-Kimya İnstitutunu bitirmiş, həmin institutda müəllim işləmişdir. O, həmçinin Dövlət Plan Komitəsində şöbə müdiri, Sumqayıtda yaponlarla inşa olunan kompressor zavodunun baş direktoru, son olaraq isə Azərbaycan Hesablama Texnikası və İnformasiya İstehsalat Birliyinin direktoru olmuşdur.
• Oğlu Sənan Axundov (1932, Bakı – 2006, Bakı) — Moskvada Maşınqayırma İnstitutunda ali təhsil almışdır. O, Bakı kondisioner zavodunun ilk baş direktoru, 1982–1987-ci illərdə yerli sənaye naziri, 1987–1990-cı illərdə Moskvada Azərbaycanın səlahiyyətli nümayəndəsi, sonralar isə Dövlət Standartlar Komitəsinin sədri olmuşdur. 2000-ci ildən səhhətinə görə işdən ayrılmış, 2006-cı ilin noyabrında vəfat etmişdir.

• Ədalət Tahirzadə; Tahirli Oğuztoğrul. Azərbaycan Cümhuriyyəti tələbələri. (Tarixi arayış, bəlgələr, yaşamlar). Bakı: TEAS Press, 2016. — ISBN 978-9952-494-55-6. — s. 366–384.