Səid Dimayev
Səid Öməroviç Dimayev (çeç. СаьӀид Ума́рович Димаев; 24 avqust 1939, Qroznı – 28 mart 2005 və ya 29 mart 2005, Qroznı) — Çeçen musiqiçisi, bəstəkar, dirijor, Rusiya Bəstəkarlar İttifaqının üzvü, Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Mədəniyyət nazirinin müavini (1986-1991), Çeçenistan Respublikası Başçısının mədəniyyət və incəsənət müşaviri (1994- 1995), Ömər Dimayevin oğlu.[1]
| Səid Öməroviç Dimayev | |
|---|---|
| çeç. СаьӀид Ума́рович Димаев | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 24 avqust 1939 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 28 mart 2005 (65 yaşında) və ya 29 mart 2005 (65 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | çeçen |
| Atası | Ömər Dimayev |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | bəstəkar, dirijor |
| Fəaliyyət illəri | 1924-cü ildən |
Səid Dimayev 24 avqust 1939-cu ildə Qroznıda məşhur çeçen musiqiçisi Ömər Dimayevin ailəsində anadan olub.
1957-ci ildə Çeçen-İnquş Musiqi Məktəbinə SSRİ-nin Əməkdar İncəsənət Xadimi, dosent L.M.Şarqorodskinin sinfində bəstəkarlıq fakültəsinə daxil olmuş və 1963-cü ildə onu bəstəkar-nəzəriyyəçi kimi bitirmişdir.[2] Elə həmin il Moskva Dövlət Musiqili-Pedaqoji İnstitutunun musiqi-nəzəri şöbəsinə daxil olub. Lakin sonra fakültəni dəyişərək, bəstəkarlıq fakültəsinə keçib. O, professor Oleq Konstantinoviç Eygesin sinfində bəstəkarlıq təhsili alıb. Sovet bəstəkarı Aram İliç Xaçaturyanın ustad dərsində iştirak etmişdir.
1968-ci ildə institutu bitirdikdən sonra iki il musiqi nəzəri fənləri müəllimi işləmiş, eyni zamanda Qroznı Musiqi Məktəbində polifoniya, harmoniya və forma təhlilindən dərs demişdir.[3]
1970-ci ildə Səid Dimayev Dövlət Çeçen-İnquş Filarmoniyasının bədii rəhbəri oldu. Onun iştirakı ilə milli folklor və estrada qrupları - "Zama" ansamblı, "Şən saat" qrupu, "Ulduzlar" uşaq qrupu və s. yaradıldı.
O, məşhur sovet estradası və klassik musiqi ifaçılarının qastrol səfərlərinin təşkilatçılarından biri olub: Pavel Slobodkinin rəhbərliyi ilə “Şən oğlanlar” qrupu, Alla Puqaçova, məşhur violonçel ifaçısı Leonid Qraç, “Ariel” qrupu, Şimali Osetiya simfonik orkestrinin, Pavel Yadıxın və bir çox başqalarının rəhbərliyi altında orkestrlərin.
Səid Dimayev sonradan televiziya və radio yayımı üzrə Çeçen-İnquş MSSR Dövlət Komitəsinin xalq çalğı alətləri orkestrinin baş dirijoru və bədii rəhbəri oldu.
Təşkilatçılıq ilə yanaşı bəstəkarlıqla da aktiv şəkildə məşğul olurdu. S.Dimayev müxtəlif janrlarda əsərləri vardır. Müxtəlif mövzularda mahnılar, romanslar, simfonik və kamera əsərləri, orkestr süitalar onun yaradıcılığının əsas göstəriciləridir. O, həm də filmlər, teatr tamaşaları üçün musiqi bəstələyir, xalq melodiyalarını notlaşdırır, uşaq bağçasından başlayaraq musiqi məktəbi üçün bir repertuarla bitən milli əsasda musiqi təhsilini tamamilə əhatə edən əsərlər yazırdı.
S.Dimayev 1980-1983-cü illərdə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsinin xalq çalğı alətləri orkestrinin baş dirijoru və bədii rəhbəri olub. 1983-1986-cı illərdə Çeçen-İnquş Musiqi və Pedaqoji Məktəbində müəllim kimi çalışıb. Səid Dimayev 1986-1991-ci illərdə Çeçen-İnquş Respublikası mədəniyyət nazirinin müavini, 1994-1995-ci illərdə Çeçenistan Respublikası Prezidentinin mədəniyyət və incəsənət müşaviri olub.
Rusiya Federasiyası Bəstəkarlar İttifaqının üzvü idi. Onun əsərləri Moskvada, Vladiqafqazda, Qroznıda, Tbilisidə orkestrlər tərəfindən ifa olunub.[4] Səid Dimayevin “Uşaq albomu” Rusiya Federasiyası Bəstəkarlar İttifaqı tərəfindən musiqi mədəniyyətinin inkişafına müstəsna töhfə kimi qiymətləndirilib.
Rusiya Federasiyası Bəstəkarlar İttifaqının uşaq və gənclərin bədii və estetik tərbiyəsi bölməsinin üzvü idi. Hər il Moskvada, Rusiyanın və MDB-nin müxtəlif şəhərlərində çıxış edərək bəstəkar kimi iştirak etdiyi "Rusiya Bəstəkarlar Uşaqlar üçün" festivalına qatılırdı. “Moskva payızı” festivallarında iştirak edib, Şimali Osetiya Respublikasında, Kabardin-Balkar Respublikasında müəllif gecələri keçirilib.[5]
Əsərləri, pianoçu, Rusiya Federasiyasının Əməkdar artisti Tatyana Rubinanın, Nikolay Nekrasovun rəhbərliyi altında Xalq Çalğı Alətləri Orkestrinin Solistlər Ansamblının, Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası, ümumittifaq və beynəlxalq müsabiqələr laureatı, opera müğənnisi Movsar Mintsayevin və digər tanınmış Moskva solistlərinin və ansambllarının repertuarındadır.
- Atası - məşhur çeçen musiqiçisi və bəstəkarı, Çeçen -İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının xalq artisti Ömər Dimayev;
- Qardaşı - Mutuş Dimayev;
- Bacısı - Aynu Dimayeva;
- Qardaşı - Əli Dimayev, musiqiçi və bəstəkar, Çeçenistan Respublikasının (2001) və İnquşetiya Respublikasının (2001) xalq artisti;
- Qardaşı - Amarbek Dimayev peşəkar pianoçu;
- Həyat yoldaşı - Dimayeva Fatima Vaxayevna, fəlsəfə elmləri namizədi, "Gücün şaquli" layihəsinin müəllifi;
- Qızı - Alita Səid-Eminovna, pianoçu, musiqi müəllimi;
- Oğlu-Dimaev Arbi Said-Eminoviç, səhnə sənəti meneceri, prodüser.
- Fortepiano və orkestr üçün konsert.
- Xor, solistlər və böyük simfonik orkestr üçün "Vaxt Vaxt" Oratoriyası.
- Simfonik Orkestr üçün Finalda Truba Solo ilə Simfonik-Konsert.
- "Mərhəmət bacısı" simfonik şeiri
- Solo milli harmonika ilə simfonik orkestr üçün rapsodiya.
- Şekspirin "Otello" faciəsinin musiqisindən iki süita
- Piano parçaları albomu. - Moskva: "Bəstəkar" nəşriyyatı, 2000.
- Uşaqlar və gənclər üçün albom. - Moskva: "Krona" nəşriyyatı, 2000. - 1000 nüsxə.
- Musiqi məktəbi və kollec tələbələri üçün pedaqoji repertuar. - Moskva: Bəstəkar, 2000.
- Ömər Dimayevin əlindən yüz şah əsər. - Moskva: "Sovet bəstəkarı" nəşriyyatı, 2001. - 500 nüsxə.
- Suita "Moskva payızı".
- Simfonik orkestrin nəfəs alətləri üçün süita.
- Skripka və fortepiano üçün elegiya.
- "Otello" tamaşası üçün musiqi
- "Əsrlərin Qaranlığından" tamaşası üçün musiqi - İdris Bazorkin.
- "İmam Şamil" tamaşasına musiqi - Abuzər Aydəmirov.
- “Ölməzlər” tamaşasına musiqi – A. Həmidov.
- "Qışda göy qurşağı" tamaşası üçün musiqi - Mixail Roşçin.
- Piano Prelüdləri, Variasiyalar
- Konsert parçaları
- Romanslar
- Mahnılar
- "Hacı Murad" baleti (bitməyib)
- ↑ "Чарующие звуки музыки («Вести республики»), Саид Умарович Димаев". 2021-10-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-25.
- ↑ - Чечено-Ингушское музыкальное училище
- ↑ - Димаев, Саид Умарович преподавателем музыкально-теоретических дисциплин
- ↑ "- Саида Димаев, член Союза композиторов РФ". 2007-10-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-24.
- ↑ "авторские вечера Саидa Умаровичa Димаевa". 2007-10-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-24.
- rus dilində
- Дэти Сулумова. Чарующие звуки музыки // ru:Вести республики (газета) (русский). № 220. 25.11.2011. 3.
- Лечи Яхъяев. Музыка, напоенная солнцем... // Столица плюс (газета) (русский). № 74. 18.9.2004.
- Иса Атабиев. Старое пианино // Вести республики (газета) (русский). 19.1.2012.
- çeçen dilində
- Димин Iумаран Саьӏид // Даймохк (газета) (чеченский). 5.4.2005.
- Х. Абаев. Композитор Димаев Саьӏид // Даймохк (газета) (чеченский). № 138. 15.12.2011.
- Димаев Саьӏид // Даймохк (газета) (чеченский). 14.1.2012.
- "Саид Димаев". 2014-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-06.
- "Чарующие звуки музыки". grozny-inform.ru. İstifadə tarixi: 2014-02-06.
- Вечер памяти Саида Димаева — YouTube platformasında
- Chechnya Free.ru Biographical Information
- Chechen.org Biographical Stub
- "Moscow's Autumn" – Chechnya Free.ru