Süzanna Düşan-Krotti (fr. Suzanne Duchamp-Crotti; 20 oktyabr 1889[1][2][…] – 11 sentyabr 1963[1][3], Paris) — Fransa rəssamı və dadaizmin görkəmli nümayəndəsi. O, Dadaizm hərəkatının az tanınan, lakin əhəmiyyətli üzvlərindən biri olmuş, müasir sənətin inkişafında özünəməxsus rolu ilə seçilib.[4] Süzanna məşhur dadaist rəssam Marsel Düşanın bacısı olsa da, onun yaradıcılığı yalnız qardaşının təsiri ilə məhdudlaşmayıb. O, özünəməxsus tərzi ilə dadaizm və kubizm cərəyanlarında iz qoyub.
| Süzanna Düşan | |
|---|---|
| fr. Suzanne Duchamp | |
 | |
| Doğum tarixi | 20 oktyabr 1889[1][2][…] |
| Vəfat tarixi | 11 sentyabr 1963[1][3] (73 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | rəssam |
| Stil | dadaizm |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Süzanna Düşan 20 oktyabr 1889-cu ildə Fransanın şimalındakı Yuxarı Normandiya regionunun Blenvil-Krevon kommunasında anadan olub və mədəni fəaliyyəti olan ailədə böyüyüb. Ana babası Emil Frederik Nikol rəssam və nəqqaş idi. Ailənin digər üzvləri isə şahmat oynayır, kitab oxuyur, rəsm çəkir və musiqi bəstələyirdilər.
Yucin və Lüsi Düşanların 7 övladı olub; onlardan biri körpə ikən ölüb, dördü isə uğurlu sənətçi olub. Süzanna Düşan aşağıdakıların bacısıdır:
- Jak Viyon (1875-1963) - rəssam, tipoqraf
- Raymon Düşan-Viyon (1876-1918) - heykəltaraş
- Marsel Düşan (1887-1966) - rəssam
Böyük qardaşları Ruan şəhərində məktəb oxuduqlarına görə, Süzanna qardaşı Marsel ilə daha yaxın olub. 10 yaşı olanda o, qardaşlarının yolunu davam etdirir. Süzan gələcəyin böyük rəssamı olan Marsel Düşanın ilk naturaçısı olur. Qardaşı onu müxtəlif pozalarda təsvir edərək gözəl əsərlər yaradır.
Süzanna Düşan gənc yaşlarında Rouen Tətbiqi Sənətlər Məktəbində (École des Beaux-Arts de Rouen) təhsil alıb və burada ənənəvi akademik üsullarla işləməyi öyrənib. Lakin Birinci Dünya müharibəsi illərində o, tibb bacısı kimi fəaliyyət göstərib və bu təcrübə onun sənətinə də təsir edib.[5]
Süzanna yaradıcılığının ilk illərində kubizmə maraq göstərib, lakin 1910-cu illərin sonlarına doğru dadaizm hərəkatına qoşulub. Parisdə Dada qrupunun üzvü olan Jan Krotti ilə nigaha daxil olub. Bu dövrdə onun sənəti daha eksperimental xarakter alıb.[6]
Onun əsərləri dadaizmin əsas prinsiplərini əks etdirirdi:
- İroniya və absurd elementlər
- Gündəlik obyektlərin və mətnlərin sənətə inteqrasiyası
- Kubist və futurist təsirlər
- Söz və vizual elementlərin birlikdə istifadəsi
Süzanna Düşan xüsusilə müasir maşın və texnologiyanın insan həyatı üzərindəki təsirini araşdıran rəsmlər və kollajlar hazırlayıb.
- "Multiplication brisée et rétablie" (1920) – bu dadaist əsərdə futurist təsirlər və mətnlə vizualın sintezi diqqət çəkir.
- "Marsel Düşan, Peintre" (1919) – qardaşı Marsel Düşana ithaf edilmiş dadaist portret.
- "Solitude" (1921) – müharibədən sonra yaranan sosial tənhalıq hisslərini dadaist tərzdə təsvir edən əsər.
- "Étant donnés" (erkən eskizlər) – sonralar Marsel Düşanın məşhur əsəri üçün ilkin təsvirlər yaratdığı düşünülür.
1920-ci illərdən sonra Dada hərəkatı zəiflədikcə, Süzanna Düşan da daha az aktiv sənət fəaliyyəti ilə məşğul olmağa başlayıb. 1930-cu illərdə dadaizmin yerini sürrealizm aldı, lakin o, bu yeni hərəkatda aktiv rol almadı. Daha çox yazı və incəsənət təhlili ilə məşğul oldu.[7]
Süzanna Düşan 1963-cü ildə vəfat edib, lakin onun adı həmişə qardaşı Marsel Düşanın kölgəsində qalıb. Buna baxmayaraq, sənət tarixçiləri son illərdə onun dadaizmdəki roluna və müasir sənətə təsirinə daha çox diqqət yetirməyə başlayıblar.[8]
- ↑ 1 2 3 4 Suzanne Duchamp (nid.).
- ↑ 1 2 Delarge J. Suzanne DUCHAMP // Le Delarge (fr.). Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. ISBN 978-2-7000-3055-6
- ↑ 1 2 The Fine Art Archive. 2003.
- ↑ Meskimmon, Marsha. "Duchamp, Suzanne | Grove Art". www.oxfordartonline.com (ingilis). 2017. doi:10.1093/gao/9781884446054.article.T2021611. ISBN 978-1-884446-05-4. İstifadə tarixi: 2020-03-10.
- ↑ "Broken and Restored Multiplication". The Art Institute of Chicago (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-03-10.
- ↑ Camfield, William A; Crotti, Jean; Duchamp, Suzanne; Martin, Jean-Hubert; Kunsthalle (Bern). Tabu dada - Jean Crotti & Suzanne Duchamp, 1915-1922 (English). Bern: Stämpfli. 1983-01-01. OCLC 884080729.
- ↑ Hemus, Ruth. "Dada's female form : the interventions of five women artists, writers and performers in the European Dada movement". University of Edinburgh, 2006. p192 https://ethos.bl.uk/OrderDetails.do?uin=uk.bl.ethos.652320
- ↑ Dachy, Marc. The Dada movement, 1915-1923 (English). Geneva; New York: Skira; Rizzoli. 1990-01-01. ISBN 0847811107. OCLC 20593701.
- Tabu Dada : Jean Crotti & Suzanne Duchamp : 1915—1922. Kunsthalle Bern, 22. Januar — 27. Februar 1983; Centre Georges Pompidou, Musée national d’art moderne, Paris, 6 avril — 30 mai 1983; Houston Museum of Fine Arts, July 29 — October 16 1983.
- William A. Camfield: Suzanne Duchamp and Dada in Paris. In: Naomi Sawelson-Gorse (Hrsg.): Women in DADA. Essays on sex, gender, and identity. The MIT Press, Cambridge, Mass. 1998, ISBN 0-262-19409-0, S. 82-103, 633—634 Lückenhafte Vorschau auf Google Books
- Britta Jürgs (изд.): Etwas Wasser in der Seife: Portraits dadaistischer Künstlerinnen und Schriftstellerinnen. Aviva Verlag, Grambin u. a. 1999, ISBN 3-932338-06-5.
- Ruth Hemus: Dada’s women. Yale University Press, New Haven, London 2009, ISBN 978-0-300-14148-1.
- Ollier M. Allgemeines Künstlerlexikon. Saur; [Chefred.: Eberhard Kasten et al.] (alman). München, Leipzig: Saur. 2001. ISBN 3-598-22740-X.
- Temerson H. Dictionnaire de biographie française. sous la dir. de Roman d'Amat,... et R. Limouzin-Lamothe,... ; avec le concours de nombreux collaborateurs (fransız). Paris: Letouzey et Ané. 1967.
- Тomkins, Calvin, Ducham. Henry Holt and Company, Inc., 1996. ISBN 0-8050-5789-7
- Tiny biography (ing.)
- Chef d'oeuvre accordéon, Yale University Art Gallery, New Haven, Connecticut
- Sailboats, Yale University Art Gallery, New Haven, Connecticut
- Head of a Man, Yale University Art Gallery, New Haven, Connecticut
- Portrait of Suzanne Duchamp by Man Ray, Yale University Art Gallery, New Haven, Connecticut
- Suzanne Duchamp WikiArt page
- Suzanne Duchamp in der National Gallery of Arts биография и её фото работы Ман Рея, 1924. (ing.)