Əbu Məhəmməd Süfyan ibn Uyeynə ibn Meymun əl-Hilali (ərəb. سفيان بن عيينة; 725, Kufə – təq. 25 fevral 814, Məkkə) — təbəut-tabiin nəslinə mənsub[1] hədis hafizi. Sünni mənbələrdə onu və Süfyan əs-Səvrini birlikdə "Süfyaneyn" (azərb. İki Süfyan) adlandırırlar.[2]
| Süfyan ibn Uyeynə | |
|---|---|
| ərəb. سفيان بن عيينة | |
| | |
| Doğum tarixi | 725 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | təq. 25 fevral 814 (88–89 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | hədis |
| Tanınmış yetirmələri | Əhməd ibn Hənbəl, İmam Şafii, Yəhya ibn Məin, İbn Əbu Şeybə, Fəllas |
Kufədə dünyaya gəlib.[3] Nisbəsi "Hilali"dir. Kiçik yaşlarında hədis öyrənməyə başlamış, yaşlı mühəddislərdən bəhrələnərək onların rəvayətlərinin unudulmasının qarşısını aldı. 80-dən çox müəllimdən dərslər aldı. Amr ibn Dinar, Əta ibn Saib, Həmmad ibn Zeyd, Məmər ibn Rəşid, Əbdülkərim ibn Malik əl-Cəzəri, Əbu İshaq əs-Səbii, İbnül-Münkədir, İbnül-Mötəmir, Əyyub əs-Sixtiyani, Hişam ibn Urvə, Humeyd ət-Təvil, İbn Əbu Leyla və İbn Muheysin bunlardan bəziləridir. Müəllimlərin bir çoxundan yanlız o hədis rəvayət etmişdir. Müəllimlərindən Zöhri, onun zəkasını görmüş və onun təhsili ilə şəxsən özü məşğul olmuşdur. Buna görə də Süfyan, Zöhridən hədis rəvayət edənlərin ən qabaqcıllarından biridir. O, Zöhridən gələn rəvayətlər məsələsində Malik ilə birlikdə ən etibarlı şəxs hesab olunurdu. O, Hicaz mühəddisi olaraq şöhrət qazasa da, İraqda rəvayət edilən hədisləri də mükəmməl bilmişdir. Süfyan, hədis elminin hakimi adlandırılmış, 7000-dən çox hədis rəvayət etmişdir. Ondan hədis rəvayət edənlər arasında müəllimləri - Əməş, Zöhri, Şöbə ibn Həccac, İbn Cüreyc, Misar ibn Qidəm də vardır. Süfyan ibn Uyeynənin ən qabaqcıl tələbələri bunlardır: Abdullah ibn Zübeyr əl-Humeydi (Buxarinin müəllimi), Abdullah ibn Mübarək, Əbdürrəhman ibn Mehdi, İbn Vəhb, İmam Şafii, Əbdürrəzzaq əs-Sənani, İbn Səd, Əli ibn Mədini, Əhməd ibn Hənbəl, İbn Rəhuyə, Səid ibn Mənsur, Yəhya ibn Main, Əbu Bəkr ibn Əbu Şeybə, Xəlifə ibn Xəyyat və İbn Nümeyr.
Süfyan, 1 Rəcəb hicri 198-ci (25 fevral 814) ildə Məkkədə[4] vəfat etmişdir.[1] O, zahid və kasıb bir alim olmuş, heç vaxt ailə qurmamışdır. Süfyan ibn Uyeynənin bir gözünün kor olduğu və yetmiş (və ya səksən) dəfə həccə getdiyi deyilir. O, öyrənmənin növbəli ilə dinləmə, susma, əməl etmə və öyrəndiyini yayma mərhələlətindən ibarət olduğunu deyərdi. Yaddaşı olduqca güclü və etibarlı bir ravi olan Süfyanın rəvayətlərinə "Kütübi-sittə"də yer verilmişdir. Onun fəqih və müfəssir olduğu deyilsə də, lakin o, Şafii məzhəbinin hədis rəvayəti silsiləsinin ən vacib halqalarından biri (mühəddis) olmuşdur.[2]
Süfyan, "Təfsiru Süfyan ibn Uyeynə" və "Cüzü (fihi hədisi) Süfyan ibn Uyeynə" adlı əsərlərin müəllifidir.[2]
- ↑ 1 2 Evgin, Kadir. "Süfyan b. Uyeyne (107-198/725-813) ve Hadis cüz'ü". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 3. 2003.
- ↑ 1 2 3 Hatiboğlu, İbrahim. "2010". TDV İslâm Ansiklopedisi. SÜFYÂN b. UYEYNE. 15.09.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15.09.2025.
- ↑ Zəhəbi. Siyəru Aləmün-nubəla (ərəb). VIII. 455.
- ↑ "سفيان بن عيينة". تراجم. 09.10.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 09.10.2025.