Real faiz dərəcəsi (ing. Real interest rate) — inflyasiya nəzərə alınmaqla, bir sərmayənin və ya borcun faktiki gəlirini göstərən faiz dərəcəsi. Bu, nominal faiz dərəcəsindən inflyasiyanın çıxarılması ilə hesablanır və iqtisadiyyatdakı real gəlirləri ölçmək üçün mühüm göstəricidir. Məsələn, əgər nominal faiz dərəcəsi 5% və inflyasiya 2% təşkil edirsə, real faiz dərəcəsi 3% olacaqdır.[1] Bu, sərmayəçilər və kredit alanlar üçün daha doğru bir gəlir dərəcəsini müəyyən etməyə kömək edir.
Real faiz dərəcəsi investorun, qənaətçinin və ya borc verənin inflyasiyanı nəzərə aldıqdan sonra aldığı (və ya almağı gözlədiyi) faiz dərəcəsidir. Fişer tənliyi bunu daha formal şəkildə təsvir edə bilər ki, bu da real faiz dərəcəsinin inflyasiya dərəcəsi çıxılmaqla nominal faiz dərəcəsinə təxminən bərabər olduğunu bildirir.[2]
Real və nominal faiz dərəcələri ilə gözlənilən inflyasiya nisbəti Fişer tənliyi ilə verilir.[3][4] In the late 1940s through the early 1970s, the US and UK both reduced their debt burden by about 30% to 40% of GDP per decade by taking advantage of negative real interest rates, but there is no guarantee that government debt rates will continue to stay so low.[5][6]
burada
- — nominal faiz dərəcəsi;
- — real faiz dərəcəsi;
- — gözlənilən inflyasiya dərəcəsi.
Real faiz dərəcəsi iqtisadiyyatın sağlamlığını qiymətləndirmək və maliyyə qərarlarını vermək üçün əhəmiyyətlidir. Yüksək real faiz dərəcələri sərmayəçilərə daha cəlbedici gəlir təklif edir,[7] buna görə də sərmayə qoyuluşunu artırır. Eyni zamanda, yüksək real faiz dərəcələri istehlakçıların borc almaq üçün daha az həvəsli olmalarına səbəb ola bilər, çünki borcun geri ödənilməsi daha baha başa gəlir. Bu, iqtisadiyyatın böyüməsini yavaşlata bilər.[8]
Real faiz dərəcəsi, həmçinin iqtisadi siyasətin düzgün formalaşması üçün də vacibdir. Mərkəzi banklar və hökumətlər iqtisadiyyatda inflasiyanı nəzarət altında saxlamaq üçün real faiz dərəcələrini dəyişdirə bilər. Məsələn, mərkəzi banklar inflyasiya ilə mübarizə aparmaq üçün nominal faiz dərəcələrini artıraraq real faiz dərəcəsini yüksəldir.[5][9] Bu, iqtisadiyyatda maliyyə sabitliyini təmin etməyə kömək edir və sərmayəçi və istehlakçılar arasında düzgün iqtisadi davranışı təşviq edir.
- ↑ Marc Levinson, 2006, "Guide to Financial Markets", The Economist Arxiv surəti 9 aprel 2020 tarixindən Wayback Machine saytında, page 24
- ↑ "FRB: Speech with Slideshow--Bernanke, Long-Term Interest Rates--March 1, 2013". www.federalreserve.gov. 2020-02-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-07.
- ↑ Lawrence Summers (June 3, 2012) "Breaking the negative feedback loop" Reuters
- ↑ Matthew Yglesias (May 30, 2012) "Why Are We Collecting Taxes?" Arxiv surəti 13 avqust 2018 tarixindən Wayback Machine saytında Slate
- ↑ 1 2 Carmen M. Reinhart and M. Belen Sbrancia (March 2011) "The Liquidation of Government Debt" Arxiv surəti 27 yanvar 2025 tarixindən Wayback Machine saytında National Bureau of Economic Research working paper No. 16893
- ↑ William H. Gross (May 2, 2011) "The Caine Mutiny (Part 2)" Arxiv surəti 13 oktyabr 2012 tarixindən Wayback Machine saytında PIMCO Investment Outlook
- ↑ Grishchenko, Olesya V.; Jing-zhi Huang. "Inflation Risk Premium: Evidence from the TIPS Market" (PDF). Finance and Economics Discussion Series. Divisions of Research & Statistics and Monetary Affairs Federal Reserve Board, Washington, D.C. June 2012. 24 January 2019 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 May 2013.
- ↑ Saint Louis Federal Reserve (2012) "5-Year Treasury Inflation-Indexed Security, Constant Maturity" Arxivləşdirilib 2016-05-14 at the Portuguese Web Archive FRED Economic Data chart from government debt auctions (the x-axis at y=0 represents the inflation rate over the life of the security)
- ↑ David Wessel (August 8, 2012) "When Interest Rates Turn Upside Down" Arxiv surəti 25 yanvar 2020 tarixindən Wayback Machine saytında Wall Street Journal (full text Arxiv surəti 20 yanvar 2013 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2013-01-20 at the Wayback Machine)