Rasim Qaraca

Rasim Qaraca

Rasim Qaraca (tam adı: Rasim Qarakişi oğlu Nasirov; 1960, Şirvan, Azərbaycan SSR) — Azərbaycan yazıçısı, şairi, jurnalist, nəşriyyatçı və ədəbi təşkilatçı. Müstəqil ədəbi hərəkatın və alternativ ədəbiyyat nəşriyyatının qurucularından biridir. O, həmçinin “Azad Yazarlar Ocağı” ədəbi qurumunun və “Alatoran” ədəbiyyat jurnalının təsisçisidir.

Həyatı və Təhsili

Rasim Qaraca 1960-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Şirvan (keçmiş Əli Bayramlı) şəhərində anadan olub. Orta təhsilini doğma şəhərində başa vurduqdan sonra Bakı Dövlət Universitetinin (indiki Azərbaycan Dövlət Universiteti) jurnalistika fakültəsində təhsil alıb. Universitet illərindən etibarən mətbuatda fəaliyyətə başlayıb, müxtəlif qəzet və jurnallarda xəbər yazarı, reportyor və köşə yazarı kimi çalışıb.

Yaradıcılıq Fəaliyyəti İlk illər

1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılması və Azərbaycanın müstəqillik qazanmasından sonra Qaraca jurnalistikadan uzaqlaşaraq sərbəst ədəbi fəaliyyətə başlayıb. O, ölkədə ilk müstəqil ədəbi birliklərdən biri olan “Baca” ədəbiyyat dərnəyini yaradıb (Azad Yaşar və İsmayıl Bayramoğlu ilə birlikdə) və dərnəyin mətbuat orqanı “Yaşıl söz” adlı ədəbi qəzeti nəşr edib. Bu illər Azərbaycan ədəbiyyatında dövlət nəzarətindən kənar ədəbi təşəbbüslərin başlanğıcı kimi xarakterizə olunur.

Müstəqil dövr və “Alatoran”

2000-ci ildə Rusiyada bir neçə il yaşadıqdan sonra Bakıya qayıdan Rasim Qaraca “Azad Yazarlar Ocağı” (AYO) adlı yeni ədəbi qurumun əsasını qoyub. Bu birlik 2000-ci illərin əvvəllərində müstəqil ədəbiyyatın inkişafında və yeni nəsil yazarların formalaşmasında mühüm rol oynayıb.

Elə həmin dövrdə Qaraca tərəfindən təsis edilən “Alatoran” ədəbiyyat jurnalı ədəbi polemika, eksperimental yazı formaları və sərbəst fikrin təbliği ilə seçilib. “Alatoran” ətrafında formalaşan gənc yazıçılar sonradan çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının önəmli adlarına çevriliblər.

Nəşriyyat fəaliyyəti

Hazırda Rasim Qaraca “Alatoran” nəşriyyatının rəhbəridir. Nəşriyyat fəaliyyətə başladığı dövrdən bu yana 500-dən artıq kitab nəşr edib. Bu nəşrlər arasında həm çağdaş Azərbaycan yazarlarının, həm də dünya ədəbiyyatının tərcümə nümunələri yer alır.

“Alatoran” nəşriyyatı müasir Azərbaycan nəşriyyat bazarında alternativ, qeyri-kommersiya yönümlü, intellektual ədəbiyyatın əsas platformalarından biri sayılır.

Ədəbi Üslub və Mövzular

Rasim Qaraca yaradıcılığında sovet dövründən qalma ideoloji ədəbiyyat modellərinə qarşı çıxır. Onun hekayə, roman və şeirlərində ekzistensial motivlər, absurd düşüncə, şəxsi azadlıq, mənəvi dirəniş və post-totalitar cəmiyyətin insanı kimi mövzular mühüm yer tutur.

Qaraca ənənəvi nəsr formalarından imtina edərək ədəbi eksperimentlər, hibrid janrlar və ironik-fəlsəfi dil ilə fərqlənir.

Əsərləri

Rasim Qaracanın 15 kitabı nəşr olunub. Onların arasında şeir topluları, hekayə kitabları və romanlar yer alır. Əsərləri Azərbaycan, rus, türk, ingilis və digər dillərə tərcümə edilib.

Əsərlərinin mövzusu əsasən müstəqillik dövrü insanının psixoloji vəziyyəti, sosial təbəddülatlar və azadlıq anlayışının fərdi təcrübədəki əksi ilə bağlıdır.

Təsiri və irsi

Rasim Qaraca müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatında “alternativ ədəbi düşüncənin” simalarından biri sayılır. Onun təşkilatçısı olduğu “Baca”, “Alatoran” və “Azad Yazarlar Ocağı” kimi qurumlar azad düşüncəli yazıçıların formalaşmasında və yeni ədəbi nəslin yetişməsində mühüm rol oynamışdır.

Qaracanın fəaliyyəti həm də senzura sonrası ədəbiyyatın, müstəqil nəşriyyat hərəkatının və postmodern ədəbiyyatın Azərbaycanda təşəkkülündə dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilir.

Ədəbiyyatda yeri

Alternativ ədəbi hərəkatın təşəbbüskarı;

2000-ci illər Azərbaycan ədəbiyyatının “post-sovet dönüş” mərhələsində əsas fiqurlardan biri;

Eksperimental nəsr və modernist poetikanın təmsilçisi.

1. Ölüm haqqında günəş (şeirlər). Bakı: 2002, 2015 (2009 Tehran)
2. R hərfi olmayan aylar (şeirlər). Bakı: 2006
3. Əyri evin qadını (hekayələr). Bakı: 2010
4. Siz ey ordakılar (şeirlər). Bakı: 2011
5. Gemiler Balıkların Bulutları (şeirlər). 2012 Ankara
6. 11 gecə (roman) - 2014
7. Azərbaycan Arqo Deyimləri - 2015
8. Alatoranda yazılanlar - 2017
9. Zürafəsiz dünya (şeirlər) - 2018
10. Zülmətdə alatoran (avtobioqrafik roman) 2019
11. Mənim həyatımı yaz (hekayələr) 2020
12. Tənha qurbağanın səsi - 2021
13. Sənin toxunduğun hər şey (hekayələr) 2022
14. Zülmətdə alatoran (təkrar nəşr, artırılmış) 2023
15. Yepyeni şeirlər 2024
16. Boşluq (hekayə+şeir+esse) 2025
17. Başqa bir sevgili (11 gecə+hekayələr) 2025

1. Düyün (film, 2008)

• Rasim Qaraca ilə balaca bir dil söhbəti Arxivləşdirilib 2014-05-16 at the Wayback Machine
• Sərvər Şirinin Rasim Qaraca ilə müsahibəsi: "AYO murdarlıqları üzərindən atmalı olub" Arxivləşdirilib 2016-02-02 at the Wayback Machine