Rəfiqə Hüseynzadə

Rəfiqə Abdul Ağa qızı Hüseynzadə 1952-ci ildə Bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub.^[1] O, 1974-cü ildə M. Əzizbəyov adına Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunun "Neft-qaz yataqlarının axtarışı və kəşfiyyatı" fakültəsini mühəndis geoloq ixtisası üzrə bitirmiş, 1975–1985-ci illərdə İnstitutun aspirantı və əməkdaşı olmuşdur.^[1] 1981-ci ildə "Aşağı Küryanı neft-qaz yataqlarının geokimyəvi xüsusiyyətləri" mövzusunda geologiya-minerologiya elmləri üzrə namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir.^[1]

Rus, ingilis və türk dillərini bilir. O, Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsinin vitse-prezidenti Çingiz Hüseynzadə ilə evlidir.

Hüseynzadə 1985–1999-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin laboratoriyasında elmi işçi, baş elmi işçi və laboratoriya rəhbəri vəzifələrində çalışıb.^[1] O, 1997-ci ildə ABŞ-nin Hyuston şəhərindəki HARC elmi-tədqiqat Mərkəzində (TEXACO şirkətinin dəvəti ilə), o cümlədən Norveçin Tronheym şəhərindəki "Geolab" və "Statoil" şirkətlərinə məxsus "Reserch Center" mərkəzində işləyib.^[1]

2001-ci ildən BDU-nun "Faydalı qazıntılar" kafedrasında dosent kimi elmi fəaliyyətini davam etdirir. Geologiya-mineralogiya üzrə elmlər namizədi, 70-ə qədər məqalənin və elmi araşdırmanın müəllifidir.^[1]

Rəfiqə Hüseynzadənin Kamal Mustafayev ilə birlikdə ixtiraçısı olduğu "neft layının modelləşdirilməsi üçün sistem" adlı ixtirasına 2020-ci ildə Azərbaycan Respublikası Əqli Mülkiyyət Agentliyi tərəfindən patent verilmişdir.^[2] Rəfiqə Hüseynzadə həmçinin Lord Devid Evans ilə birgə İngiltərənin "Senate" nəşriyyatı tərəfindən çap edilmiş dörd kitabın, "Azərbaycanı Kəşf Et" (ing. Discover Azerbaijan) kitabının müvafiq olaraq 2015 və 2016-cı ildə yayımlanmış birinci və ikinci buraxılışlarının,^[3] 2019-cu ildə yayımlanmış "Azərbaycan və Böyük Britaniya əməkdaşlığının 100 illiyi" (ing. Azerbaijan and United Kingdom 100 Years of Partnership) kitabının^[4] və 2023-cü ildə yayımlanmış "Qarabağın dirçəlişi" kitabının həmmüəllifidir.

O, Böyük Britaniya Lordlar Palatasında "Azərbaycan-Böyük Britaniya arasında enerji və ətraf mühitin mühafizəsi əməkdaşlığı" mövzusunda Londonda 7 dəfə tədbir keçirmişdir.

Rəfiqə Hüseynzadə 2023-cü ildə Azərbaycan Neftçi Geoloqları Cəmiyyətinin fəxri üzvü seçilib.^[5]

1999–2011-ci illərdə SOCAR-ın təsis etdiyi "Azlab" MMC-nin baş direktoru olub.^[1] 2011-ci ildə o, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamı ilə SOCAR-ın ekologiya üzrə vitse-prezidenti vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Beləliklə o, SOCAR-ın ilk qadın vitse-prezidenti oldu.^[6]

Hüseynzadə SOCAR-ın ekologiya üzrə vitse prezidenti kimi 2012-ci ildə "Neft daşları" və "28 May" NQÇİ-lərində səmt qazının yığılması layihəsinin, 2013-cü ildə "BP-Azərbaycan" şirkəti ilə birgə "Çıraq" yatağındakı platformada 20 ildən artıq şamda yandırılan qazın yığılması və ümumi qaz qəbulu xəttinə ötürülməsi layihəsinin rəhbəri, 2015-ci ildə BP ilə birgə əməkdaşlıq nəticəsində inşa edilən regionun ən böyük Tullantıların İdarə Edilməsi Mərkəzinin layihəsinin, 2014-cü ildən etibarən isə 20 ildən artıq atmosferə atılan səmt qazının illik 2 milyard m³ həcmində tutularaq əhalinin istifadəsinə verilməsi layihəsinin rəhbəri olub. 2015–2020-ci illərdə o həmçinin, BMT-nin İnkişaf proqramı ilə birgə "Azərbaycanın yanacaq istehlakı sektorunda karbon emissiyalarının azaldılmasını təmin edən Milli Fəaliyyət Planı" (NAMA) layihəsinin rəhbəri olmuş, layihə çərçivəsində "Siyəzənneft" NQCI-nin ərazisində illik 7 mln. m³ səmt qazı tutularaq əhalinin istifadəsinə verilmiş və bununla ətraf meşələrin qırılmasının qarşısı alınmışdır.^[7]

O, SOCAR-ın ekologiya üzrə vitse prezidenti kimi Dünya Bankının "Qlobal Qaz Yandırılmalarının Azaldılması üzrə Tərəfdaşlıq" (GGFR) təşkilatının rəhbər komitəsinin üzvü olmuş, rəhbər komitənin 2016-cı ildə Londonda,^[8] 2017-ci ildə Parisdə^[9] və 2020-ci ildə yenidən Londonda^[10] təşkil olunmuş iclaslarında iştirak etmişdir. O həmçinin BP, ENİ, Equinor, ExxonMobil, Shell, Total və Wintershall şirkətlərinin təşəbbüsü ilə yaradılmış "Metan emissiyalarının azaldılması üzrə rəhbər prinsiplər" təşəbüssünün 2019-cu ildə Parisdə və 2020-ci ildə Londonda keçirilmiş görüşlərində də rəhbər komitənin üzvü olaraq SOCAR-ı təmsil edib.^[11][12]

Onun 2018-ci ildə rəhbərlik etdiyi, Norveçin "Carbon Limits" şirkəti ilə əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirilən "Sızmaların müəyyənləşdirilməsi və aradan qaldırılması" (ing. "Leak Detection and Repair" — LDAR) layihəsi çərçivəsində SOCAR-ın əməliyyat sahələrində 21000 ton CO₂ ekvivalentində emissiya həcmi azaldılaraq sertifikatlaşdırılmış və layihənin icrası nəticəsində 3 milyon avro mənfəət əldə edilmişdir. Bu layihə həm də Azərbaycanda karbon kreditlərinin satışının həyata keçirildiyi ilk layihə olub.

2020-ci ildə BP, KazMunayGas, "Equinor Abşeron AS" və "Total E&P Absheron B. V." şirkətləri ilə birgə yaradılmış "Xəzər Regionunda Ətraf Mühitin Mühafizəsi Təşəbbüsü" (ing. Caspian Environmental Protection Initiative - CEPI) adlı regional təşkilatın ideya müəllifi və həmin ildən rəhbəri olmuşdur.^[7][13]

2021-ci ilin 31 oktyabr – 12 noyabr tarixlərində Birləşmiş Krallığın təşkilatçılığı ilə Qlazqo şəhərində təşkil olunan COP26 konfransında SOCAR-ı təmsil edən nümayəndə heyətinə Hüseynzadə rəhbərlik edib.^[14] O, həmçinin 2022-ci ilin fevralında 4-də Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası Nazirlərinin 8-ci iclası çərçivəsində Bakıda keçirilən "Enerji keçidi — Karbohidrogen mənşəli yanacaqlardan və metan azaldılması tədbirlərindən karbon neytrallığına doğru: yollar, çağırışlar, qrafiklər" sessiyasında təqdimatla çıxış etməklə SOCAR-ı təmsil edən yeganə çıxışçı olub.^[15]

• Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamı ilə "Azərbaycan Respublikasının əməkdar mühəndisi" fəxri adı

• 2012 – Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Azərbaycanın neft sənayesinin inkişafında xidmətlərinə görə "Tərəqqi" medalı.^[16]

• 2012 – Dünya Bankının GGFR təşkilatı tərəfindən Neft Daşları və "28 May" NQÇI-lərində səmt qazının yığılması layihəsinə görə ali mükafat.^[17]

• 2015 – Dünya Bankının GGFR təşkilatı tərəfindən Azəri-Çıraq-Günəşli yatağında qazın şamda yandırılmasının azaldılmasına görə ali mükafat.^[17]

• 2016 – BP-in prezidenti Qordon Birel tərəfindən BP şirkəti ilə birgə ekoloji layihələrin icrasında effektiv əməkdaşlığa görə mükafat.

• 2017 – BP-nin prezidenti Qəri Counz tərəfindən Azəri-Çıraq-Günəşli yatağında şamda yandırılan qazın əsaslı azaldılmasına görə mükafat.

• 2018 – GGFR-nin sədri Rikardo Puliti tərəfindən Azərbaycanda şamda yandırılan və səmt qazının azaldılmasında iştirak və Dünya Bankının GGFR təşkilatı ilə uğurlu əməkdaşlığına görə mükafat.

• 2018 – Böyük Britaniya Parlamentinin Lordlar Palatası tərəfindən karbon emissiyalarının azaldılması və ətraf mühitin mühafizəsində roluna görə "Collaborative Pathfinder Award" mükafatı.^[18]

• 2023 – Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasında neft sənayesinin inkişafında xidmətlərinə görə "Şöhrət" ordeni.^[1]