Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinQurd meydanı (farsca:میدان گرگ, Qut meydanı və ya Qütb meydanı (farsca:میدان قطب — Təbriz şəhərində yerləşən tarixi meydandır. Bu meydan şəhərin Xiyaban məhəlləsinin mərkəzində yerləşmiş və yerli əhali onu "Qurd Meydanı" və ya "Qut Meydanı" adlandırmışdır. Tarixi qaynaqlara görə, burada vaxtilə əhliləşdirilmiş canavarların rəqs və döyüş tamaşaları keçirildiyi üçün meydan bu adla məşhurlaşmışdır. Hazırda rəsmi xəritələrdə və göstərici lövhələrdə həmin ərazi "Qütb Meydanı" adı ilə qeyd olunur.[1] Meydan Təbrizin ilk klassik küçəsi hesab edilən Xiyavan məhəlləsində yerləşdiyi üçün bu adla tanınır.
| Qurd meydanı | |
|---|---|
| میدان گرگ | |
 Məşrutə inqilabı dövründə Təbriz məhəllələrinin, o cümlədən də Xiyavan məhəlləsinin xəritəsi, 1908-ci il. | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | İran |
| Region | Şərqi Azərbaycan vilayəti |
| Şəhər | Təbriz |
| Bölgə | Təbrizin qərb istiqamətindəki giriş-çıxış hissəsi |
Rəsmi sənədlərdə işlədilən Qütb sözü meydanın tarixi adı ilə heç bir əlaqəsi yoxdur.[2][3] Bu meydan Təbrizin tarixi məhəllələrindən olan Xiyavan məhəlləsinin əsas mərkəzi hesab edilir.[3] Meydan metro stansiyası və geniş səkilərlə təmin edilmişdir.[4][5]
Müxtəlif səyyahların səfərnamələrində və qədim mənbələrdə qeyd olunur ki, qədim Təbrizdə xalqın sevimli tamaşalarından biri "qurd oyunu" olmuşdur. Bu adət ispanların "korida"sına bənzədilirdi. Şəhərin bəzi sakinləri erkən yaşda tutulmuş canavarları bəsləyir və böyüdürdülər. Daha sonra onları Qurd Meydanına gətirərək bir-birinin üzərinə qısqırdardılar. Hər məhəllədən gətirilmiş canavar döyüş üçün meydana çıxarılır, tamaşaçılar isə iki tərəfdən silahlı şəkildə iştirak edirdilər. Döyüş zamanı canavarların pəncələri bağlanır, onlar bir-birinə hücum etdirilirdi. Hər məhəllənin sakinləri öz canavarlarını yüksək səslə tərifləyərək məşhur ifadəni təkrarlayırdılar: "Bizim qurdumuz yaxşı basdı." Belə yarışlar çox vaxt tamaşaçıların qızışmasına, mübahisələrin davaya çevrilməsinə səbəb olurdu. Bəzi hallarda yüzlərlə adamın ölümü və yaralanması ilə nəticələnirdi. Bu səbəbdən, I Şah Abbas bu adəti ləğv etmişdir.[6]
Fransız səyyahı Jan Şarden 1673-cü ildə, Səfəvi şahı II Süleymanın dövründə Təbrizdə gördükləri barədə yazırdı:[7]
Təbrizin Qurd Meydanı bəlkə də dünyanın ən böyük meydanıdır. Burada türklər asanlıqla minlərlə hərbi dəstəni sıraya düzə bilirdilər. Meydan gündüzlər ucuz qiymətə müxtəlif malların satıldığı ümumi bazar funksiyasını daşıyır, axşamlar isə əyləncə və vaxt keçirmə yeri kimi camaatla dolurdu. Burada yerləşən xarabalıq sarayını əhali Cəfər Paşa sarayı adlandırır və bura bir vaxtlar Osmanlı ordusunun qərargahı olmuşdur. Meydanda çoxlu sayda insan öküz və qoç döyüşlərinə, həmçinin qurdların rəqsi və döyüşünə tamaşa etmək üçün toplaşırdı. Ən yaxşı tamaşa isə qurdların rəqsi və döyüşü hesab olunurdu. Hətta uzaq yerlərdən döyüşməyə və oynamağa öyrədilmiş canavarlar buraya gətirilirdi.
Qacar dövrünün tarixçisi və Fətəli şahın nəvəsi Nadir Mirzə Qacar isə "Tarix və Coğrafiya-yi Darüssəltənə-yi Təbriz" əsərində yazırdı:[8]
Təbrizlilərin qədimdə seyr etdikləri tamaşalardan biri də qurd oyunu idi. Bu tamaşalar keçirilən meydan indi də mövcuddur və Qurd Meydanı adlanır. Canavarlar körpə ikən tutulub böyüdülər, hər məhəllədən bir vəhşi qurd gətirilirdi. Meydanın hər iki tərəfində silahlı adamlar dayanır, canavarlar isə bir-birinə hücum etdirilirdi. Onların mübarizəsi zamanı tamaşaçılar ucadan "Bizim qurd yaxşı basdı" deyə fəxrlə səslənirdilər. Çox vaxt tamaşa mübahisə və döyüşlə nəticələnir, yüzlərlə insanın ölümünə və yaralanmasına səbəb olurdu. Bu səbəbdən, ulu hökmdar I Şah Abbas bu çirkin adəti ləğv etmişdir. Rəvayət edirlər ki, bir əsrlik qocaya xəbər verirlər: "Filan məhəllənin qurdu sənin oğlunu parçaladı və öldürdü." Qoca soruşur: "Bizim qurd yaxşı basdı, yoxsa onların qurdu?" Cavab verirlər: "Bizim qurd yaxşı basdı." Qoca isə: "Oğul itirmək asandır," – deyə cavab verir…
- ↑ Khamāchī, 1398. səh. 247
- ↑ "قورد ميداني". kemkiaraz.blogfa.com. 1383. İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2025.
- ↑ 1 2 ""ميدان قطب" يكي از محلات تاريخي و قديمي شهر تبريز است اين ميدان در روزگار گذشته محل گرگ‌بازي و مسابقه بين گرگ‌هاي محلات مختلف بود". www.isna.ir. 1383.
- ↑ "ایستگاه میدان قطب خط یک مترو تبریز به زودی به بهره برداری می‌رسد". nasrnews.ir. 1399. İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2025.
- ↑ "آخرین وضعیت ساماندهی «میدان قطب»". aazaranjoman.ir. 1401. İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2025.
- ↑ Mashkūr, 1352. səh. 128
- ↑ Mashkūr, 1352. səh. 80
- ↑ Nāder Mīrzā, 1323. səh. 215-216
- Nāder Mīrzā, Tārīkh va jughrāfiyā-ye Dār al-Salṭaneh-ye Tabrīz, Tehran: Iqbal, 1323
- Mashkūr, Moḥammad-Javād, Tārīkh-e Tabrīz tā pāyān-e qarn-e noh-e hejri, Tehran: Anjoman-e Āsār-e Mellī, 1352
- Khamāchī, Behruz, Shahr-e man Tabriz, Təbriz: Nedā-ye Shams, 1398