Qulam Əli oğlu Babai (1921, Təbriz – 2000) — Azərbaycanlı xalça ustası, bərpaçı-rəssam, "21 Azər" hərəkatının iştirakçısı.
| Qulam Babai | |
|---|---|
| | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Təbriz |
| Vəfat tarixi | |
| Fəaliyyəti | rəssam |
1944-cü ildə Təbrizdə Azərbaycan Fəhlə və Zəhmətkeşlər Həmkarlar İttifaqı Şurasının yaradılmasında iştirak edib. 1945-ci ildə Təbrizdə fəaliyyət başlamış Azərbaycan Xalq Konqresində nümayəndə olub. Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra təqiblərdən qurtulmaq üçün Azərbaycan SSR-yə mühacirət edib.
1960-cı ildə Bakıya köçüb və xalçaçılıqla məşğul olub. Yaratdığı xalçaların həm çeşni müəllifi, həm də toxucusu olub. Toxuduğu xalçalar şəxsi kolleksiyalarda, Azərbaycan, Almaniya, Türkiyə və keçmiş SSRİ dövlətlərinin muzeylərində qorunur. Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyində onlarla zədələnmiş tarixi xalçanı bərpa edib.
Qulam Əli oğlu Babai 1921-ci ildə Təbrizdə anadan olub.[1] 8 yaşından etibarən xalçaçılıqla məşğul olub.[1]
1944-cü ilin avqust ayında Təbrizdə yaradılmış Azərbaycan Fəhlə və Zəhmətkeşlər Həmkarlar İttifaqı Şurası yaranmasında iştirak edib.[2] 1945-ci il noyabrın 20-də Təbrizdə Ərk teatrında Azərbaycan Xalq Konqresi fəaliyyətə başlayıb.[3][4][5] Qulam Babai də Azərbaycan Xalq Konqresində nümayəndə kimi iştirak edib.[6][7] Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra təqiblərdən qurtulmaq üçün Azərbaycan SSR-yə mühacirət edib.[1]
1960-cı ildə Bakıya köçüb və xalça fabrikində fəaliyyət göstərməyə başlayıb. 1963-cü ildən etibarən fərdi yaradıcılığa başlayıb və dövlət sifarişləri üzərində çalışıb. Azərbaycanda ilk dəfə müəllif işi kimi o, dairə formalı süjetli xalça toxuyub. Qulam Babai yaratdığı xalçaların həm çeşni müəllifi, həm də toxucusu olub.[1]
1995-ci il aprelin 14-də Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyində Qulam Babainin bərpa etdiyi etdiyi xalçalardan ibarət fərdi sərgisi keçirilib. Muzeydə fəaliyyət göstərdiyi dövr ərzində onlarla zədələnmiş xalçanı bərpa edib.[8]
Toxuduğu xalçalar hazırda şəxsi kolleksiyalarda, Azərbaycan, Almaniya, Türkiyə və keçmiş SSRİ dövlətlərinin muzeylərində qorunur. Bu xalçalara "Kosmonavtlar", "Nəriman Nərimanov", "Cəfər Cabbarlı", "Gerb", "Leyli və Məcnun" digərlərini göstərmək olar.[8]
2000-ci ildə vəfat edib.[1]
- ↑ 1 2 3 4 5 "Sənətkarlar :: Babai Qulam". www.carpet.intangible.az. İstifadə tarixi: 8 oktyabr 2025.
- ↑ Rəhimli, Əkrəm. "Güney Azərbaycanda milli-demokratik hərəkat (1941-1946-cı illər)". Xalq Cəbhəsi qəzeti. 3 sentyabr 2019. səh. 14. 29 may 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 may 2025.
- ↑ Atabaki, 2000. səh. 113
- ↑ Həsənli, 1998. səh. 269
- ↑ Həsənov, 2004. səh. 132
- ↑ "Təbrizdə keçirilmiş Xalq Konqresinə seçilmiş nümayəndələrin siyahısı". azerbaycan-ruznamesi.org. 30 noyabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2025.
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 541
- ↑ 1 2 Azerbaijan Carpet Museum, 2017. səh. 366
- Atabaki, Touraj. Azerbaijan: Ethnicity and the Struggle for Power in Iran (ingilis). London: I.B.Tauris. 2000. səh. 288. ISBN 9781860645549. 19 mart 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2025.
- Azerbaijan Carpet Museum (ingilis). Bakı: Azərnəşr. 2017. səh. 388. ISBN 978-9952-8349-3-2.
- "Azərbaycan" qəzeti I. Azərbaycan Demokrat Firqəsi Mərkəzi Komitəsinin orqanı: 1945-1946-cı illər, Təbriz (az.). I. Bakı: Elm nəşriyyatı. 2022. səh. 928. ISBN 978-9952-556-47-6.
- Həsənli, Cəmil. Güney Azərbaycan:Tehran - Bakı - Moskva arasında (PDF) (az.). Bakı: Diplomat nəşriyyatı. 1998. səh. 324. 4 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2025.
- Həsənov, Həsən. Cənubi Azərbaycanda Milli Demokratik hərəkat (1941-1946-cı illər) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2004. səh. 204. 23 aprel 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2025.