Queen's Lane (ing. Queen's lane (hərf. "Kraliça dalanı") — Suriyadan gəlmiş yəhudi əsilli Sirkes Cobson tərəfindən İngiltərədə açılmış tarixi qəhvəxana.[1] 1654-cü ildən Avropada bu günə kimi fasiləsiz olaraq çalışan ən qədim qəhvəxana.[2] Əvvəllər başqa yerdə fəaliyyət göstərsə də, 1970-ci ildən Oksfordda hazırkı ünvanda yerləşir. Onun yerləşdiyi bina ikinci dərəcəli tarixi-memarlıq abidəsi siyahısına salınmışdır.[3] Ceremi Bentam etika elmindəki utilitarizm cərəyanını məhz bu qəhvəxanada kəşf etmişdir.[4]
| Queen's Lane | |
|---|---|
_(cropped).jpg) | |
 | |
| Restoran haqqında | |
| Açılma tarixi | 1654 |
| Ünvan | 40 High Street, Oxford, Oxfordshire, OX1 4AP |
| Şəhər | Oksford |
| Ölkə | İngiltərə |
| 51°45′09″ şm. e. 1°15′01″ q. u.HGYO | |
  Queen's Lane |
|
| qlcoffeehouse.com | |
2009-cu ildə kafenin adı dəyişdirilərək "QL" edilmişdir. Hedinqton şəhərində bu ailəyə məxsus daha bir "QL" adlı kafe mövcud olmuşdur, lakin sonralar onu başqasına satmışlar. Hazırda həmin kafe "Café Bonjour" adlanır. Café "QL" 1983-cü ildən eyni ailəyə məxsusdur.
XVII əsrin ortalarına kimi Avropada qəhvə yalnız dərman bitkisi hesab olunaraq apteklərdə satılıb. Sonradan bu qavrayış dəyişdirilmiş və onu müştərilərə təqdim etmək üçün imkanlar yaranmışdır. Həmin dövrdə Oksford şəhəri elmi maraqları və unikal beyinləri bir araya gətirib canlı eksperimental icmaya malik yer olduğundan, yəhudi əsilli iş adamı Yakob 1650-ci ildə yol kənarında yerləşən "Angel" mehmanxanasında ilk qəhvəxana açmışdır.[5] O dövrdə qəhvəxanaları "penni universitetləri" adlandırıblar, çünki ora daxil olmaq cəmi 1 penni tələb olunurdu. Həmin məbləğə içəridə qəzet oxumaq və söhbət etmək imkanı daxil idi.[6] O dövrün müxbirlərinə "Qaçışçılar" deyirdilər. Onlar qəhvəxanalara gedir və ən son xəbərləri öyrənə bilirdilər.[7] Bu mühit bir-biri ilə tanış olan və sosiallaşan insanları özünə cəlb etmişdir. Qəhvəxnalara bütün siniflərə məxsus insanlarlar gəlirdilər, çünki bir qəpiyi olan hər kəs içəri girə bilərdi.[8] Universitet tələbələri daha çox vaxtlarını qəhvəxanalarda keçirirdilər, nəinki dəsr otaqlarında.[9] Brayan Vilyam Kovan (Cowan) yazırdı: "Qəhvəxana həmfikir alimlərin oxumaq, öyrənmək və bir-biri ilə mübahisə etmək üçün toplaşdıqları yer idi, lakin bura əsla universitet deyildi və burada aparılan söhbətlər universitet dərslərindəkindən çox fərqli idi."[10]
Oksforddakı ilk qəhvəxanalar İngiltərədə açılacaq gələcək kafeteriyalar üçün standard təyin etmişdir, çünki onlar pivəxana və meyxana kimi digər İngilis müəssisələrindən fərqli idi. Ellis Aytoun yazırdı: "Qəhvəxana adətən içki müəssisələrinin tipik ziyarətçiləri kimi təsvir edilən plebeylər (Qədim Romada yoxsul siniflərdən olan adam, rəiyyət) və ya əylənənlər üçün deyil, "virtuozlar" və "ağıllı insanlar" üçün bir yer idi. Oksford qəhvəxanalarının gücü onların insanlarla gündəlik təmasda olması idi. Bu insanların məqsədi sadəcə ünsiyyət və dedi-qodu üçün yox, ümumi maraq kəsb edən bütün məsələlərlə bağlı ciddi və ayıq müzakirələr etmək idi"[11]
- Cowan, Brian William. 2005. The Social Life of Coffee: The Emergence of the British Coffeehouse. New Haven: Yale University Press.
- Cowan, Brian. 2004. "The Rise of the Coffeehouse Reconsidered" Historical Journal 47#1 (2004) pp. 21–46 online
- Cowan, Brian William. 2001. "What Was Masculine about the Public Sphere? Gender and the Coffeehouse Milieu in Post-Restoration England." History Workshop Journal. No. 51: 127–157. online
- Ellis, Aytoun. 1956. The Penny Universities; A History of the Coffee-houses. London: Decker & War-burg.
- Ellis, Markman. 2004. The coffee-house: a cultural history. Weidenfeld & Nicolson.
- Pendergrast, Mark. Uncommon Grounds: The History of Coffee and How It Transformed Our World (1999).
- Robinson, Edward Forbes. 1893. The early history of coffee houses in England; with some account of the first use of coffee and a bibliography of the subject (1893) online
- Lillywhite, Bryant. 1963. London Coffeehouses. A Reference Book of Coffee Houses of the Seventeenth, Eighteenth and Nineteenth Centuries. London: George Allen and Unwind, Ltd.
- Official website
- Queen's Lane Coffee House information from "Daily İnformation"
- Queen's Lane Coffee House information from OxfordCityGuide.com
- Queen's Lane Coffee House information from The Oxford Guide
- ↑ Personalities of the exclusion period.www.oxfordjewishheritage.co.uk/oxford-jewish-heritage/exclusion-periods-1290–1656/personalities/176-personalities-of-the-exclusion-period
- ↑ January 19, 2022 |Oxford's Oldest Coffee Houses |https://www.lovebritishhistory.co.uk/2022/01/oxfords-oldest-coffee-houses.html |13 August 2022 |2023-05-06 |
- ↑ Keown. Callum. Europe's oldest coffee house bounces back after being slammed by hygiene inspectors. www.oxfordmail.co.uk/news/15693912.queens-lane-coffee-house-bounces-back-slammed-hygiene-inspectors/ |2023-05-07
- ↑ Bentham, Jeremy (1829) Article on utilitarianism: long version, in Amnon Goldworth (ed.) Deontology Together with a Table of the Springs of Action and Article on Utilitarianism, Oxford: Clarendon Press, 1983, pp. 291–292.
- ↑ |https://bhsecglobal.files.wordpress.com/2014/03/social-life-of-coffee.pdf%7Cpages=90%7CThe Social Life of Coffee|Brian Cowan/ Yale University Press|2005
- ↑ |https://books.google.com/books?id=oJxpQX4ko7cC&pg=PT69%7Cpages=69–70%7CAll about Coffee|William Harrison Ukers|Library of Alexandria|1935|isbn=9781465523976
- ↑ |http://home.att.net/~waeshael/coffee.htm |author=J. Pelzer. |The English Coffee Houses |1 December 2003 |Waes Hael Poetry & Tobacco Club |June 19, 2006
- ↑ Boulton, William B. The Amusements of Old London. London: Ballantyne, Hanson & Co., 1901.
- ↑ Ellis, Aytoun. The Penny Universities; A History of the Coffee-houses. London, Secker & Warburg, 1956.
- ↑ "Cowan, 2005. p 91"
- ↑ Ellis, 1956. p 29