Psidium

*Psidium*
Psidium
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Malvidlər Dəstə: Mərsinçiçəklilər Fəsilə: Mərsinkimilər Yarımfəsilə: Mərsinkimilər Triba: Mərsinkimilər Cins: Psidium
Beynəlxalq elmi adı
	Psidium L., 1753;
ITIS	27238
NCBI	120289
EOL	2508591

Psidium (lat. Psidium) — mərsinkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Quava — Cənubi Amerikada bitən meyvə. Bəzən bu meyvəyə Şimali Amerikada da rast gəlmək olar. O vitamin A-la zəngindir, dadı turşdan şirinə qədər dəyişilə bilər.^[3]

Ümumi məlumat

Psidium tropik və subtropik bölgələrdə becərilən, çox yayılan tropik meyvə növüdür. Adi qvava (Psidium guajava, limon qvava, alma qvava) Myrtaceae (mirt ağacı) ailəsinə aid olan kiçik ağac növüdür və Meksika, Mərkəzi Amerika, Karib hövzəsi və Cənubi Amerikanın şimalına məxsusdur. Qvava adı Psidium cinsindəki digər növlərə, məsələn çiyələk qvavası (Psidium cattleyanum) və ananas qvavasına (Feijoa sellowiana) da verilmişdir. 2019-cu ildə dünyada 55 milyon ton qvava istehsal edilmişdir, bunun 45%-i Hindistanın payına düşür. Botanika baxımından qvava giləmeyvədir.^[4]

Qvava termini XVI əsrin ortalarından bəri istifadə olunur. Adın mənşəyi İspan dilində "guayaba" vasitəsilə Aravakların Taíno dilindəki "guayabo" (qvava ağacı) sözündən gəlir. Bu ad bir çox Avropa və Asiya dillərinə uyğunlaşdırılmışdır.^[5]

Peruda yerləşən arxeoloji yerlər, qvava becərilməsinin eramızdan əvvəl 2500-cü ilə qədər uzandığını göstərir. Qvava Asiyanın subtropik və tropik bölgələrində, ABŞ-ın bəzi yerlərində (Tennessi, Şimali Karolina, cənub və qərb hissələri, Havay), tropik Afrikada və Okeaniyada becərilir. XIX əsrdə ABŞ-ın Florida ştatına gətirilmiş və orada müxtəlif bölgələrdə yetişdirilir. Ancaq Karib meyvə milçəyi kimi zərərvericilərə qarşı qorunmalıdır.^[6]

Qvava meyvələrinin uzunluğu adətən 4–12 sm olur. Yuvarlaq və ya oval formaya malikdir. Meyvənin xarici qabığı yaşıl, sarı, tünd qırmızı rəngdə ola bilər və dadı sərt və ya şirin olur. Pulpa içərisində şirin və ya turş ola bilər, rəngi isə ağdan dərin çəhrayıya qədər dəyişir. Toxumların sayı və sərtliyi isə növə görə dəyişir.

İstinadlar

↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 211. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 470.
↑ "Ekzotik meyvələr". 2 may 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 mart 2024.
↑ "Genus: Psidium L." Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 27 yanvar 2009. İstifadə tarixi: 3 mart 2010.
↑ Psidium L. Plants of the World Online. Retrieved 25 June 2024.
↑ Panti, Carolina. "Myrtaceae fossil leaves from the Río Turbio Formation (Middle Eocene), Santa Cruz Province, Argentina". Historical Biology (ingilis). 28 (4). 18 may 2016: 459–469. Bibcode:2016HBio...28..459P. doi:10.1080/08912963.2014.976635. hdl:11336/19131. ISSN 0891-2963.

Vikianbarda Psidium ilə əlaqəli mediafayllar var.

[_cbe0dc47af64e8a3-1] Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 211. doi:10.5962/BHL.TITLE.746

[_afd51fa79b4b6b7b-2] Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 470.

[3] "Ekzotik meyvələr". 2 may 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 mart 2024.

[GRIN-4] "Genus: Psidium L." Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 27 yanvar 2009. İstifadə tarixi: 3 mart 2010.

[powo-5] Psidium L. Plants of the World Online. Retrieved 25 June 2024.

[6] Panti, Carolina. "Myrtaceae fossil leaves from the Río Turbio Formation (Middle Eocene), Santa Cruz Province, Argentina". Historical Biology (ingilis). 28 (4). 18 may 2016: 459–469. Bibcode:2016HBio...28..459P. doi:10.1080/08912963.2014.976635. hdl:11336/19131. ISSN 0891-2963.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]