Qoz

Qoz
Qoz
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Fıstıqçiçəklilər Fəsilə: Qozkimilər Cins: Qoz
Beynəlxalq elmi adı
	Juglans L., 1753;
ITIS	19248
NCBI	16718
EOL	38394
FW	55942

Qoz (lat. Juglans) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin qozkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Qışda yarpağını tökən ağaclardandır. Gənc sürgünlərin özü bölməlidir. Tumurcuqlar az sayda markalarla örtülmüşdür. Yarpaqcıqların kənarları bəzi növlərdə incə dişli, bəzilərdə isə düzdür (tam kənarlı). Yarpaqcıq sayı növlərə görə (3) 5-23 arasında dəyişir.

Çiçəklər bir evciklidir. Kişi çiçəklər bir əvvəlki ilin sürgünlərində yan vəziyyətli, aşağıya sallanan pişikcik halında qurul meydana gətirər. Qurullar budaqlanmamışdır. Hər bir kişi çiçəyin 1 brahte, 2 brahtecik ilə 3-4 yumşaqlı bir ətraf yarpağı (çanaq) vardır. Etamin sayı 7-105dir. Dişi çiçəklər isə yeni sürgünlərin ucunda terminal (təpədə) vəziyyətli tik dayanan 2-8 çiçəkli kasıb qurullar meydana gətirər. Dişi çiçəyin də 1 brahte, 2 brahtecik, 4 yumşaqlı ətraf yarpağı vardır. Bunlar ovaryumla qaynaşmışdır, tək ucları sərbəstdir. Ovaryum alt vəziyyətlidir; ətli qalın 2 stigması olduqca inkişaf etmişdir.

Payızda yetişkinləşən böyük nüvəli sulu meyvənin iç qismi 2 bölməyə ayrılmışdır. Toxum 2 yumşaqlı, yağlı və ləzzətlidir, yod ilə zəngindir.

Qoz bitkisinin toxumundan qida məhsulu kimi, yağından mətbəxtdə və təbabətdə istifadə olunur.

Odununun özü tünd, xarici qismi açıq rəngli, ağır və gözəl cila qəbul edən odunları vardır. Sənayedə, əsasən də mebel istehsalında istifadə edilir.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

Nux Duhamel

Heterotipik sinonimləri

Regia Loudon ex C.DC.
Wallia Alef.

Növləri

Juglans australis Griseb.
Juglans × bixbyi Rehder
Juglans boliviana Dode
Juglans californica S.Watson
Juglans cinerea L.
Juglans hindsii (Jeps.) Jeps. ex R.E.Sm.
Juglans hirsuta W.E.Manning
Juglans hispanica D.Rivera, Obón, De la Torre & A.Barber
Juglans hopeiensis Hu
Juglans jamaicensis C.DC.
Juglans major (Torr.) A.Heller
Mancuriya qozu (Juglans mandshurica Maxim.)
Juglans microcarpa Berland.
Juglans mollis Engelm.
Juglans neotropica Diels
Qara qoz (Juglans nigra L.)
Juglans pyriformis Liebm.
Yunan qozu (Juglans regia L.)
Juglans sigillata Dode
Juglans soratensis W.E.Manning
Juglans steyermarkii W.E.Manning
Juglans venezuelensis W.E.Manning

İstinadlar

↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 431. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 997.

Həmçinin bax

[_f41baba7a5d45ff3-1] Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 431. doi:10.5962/BHL.TITLE.746

[_4d2fdd4d762e5402-2] Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 997.

[1]

[2]