Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinQov göbələyi—(elmi adı:Fomes fomentarius) çox maraqlı və tarixi əhəmiyyətə malik bir göbələk(Göbələklər)növüdür. Azərbaycanca "qov" sözü od almaq üçün istifadə edilən tezalışan material(çaxmaqdaşı ilə istifadə olunan) mənasına gəlir ki, bu göbələyin adı da bir başa onun tarixi istifadəsi ilə bağlıdır. Ona həmçinin bərkliyinə və formasına görə "at dırnağı göbələyi"də deyirlər.
Qov göbələyi,əsasən, sərt odunlu ağacların gövdələrində bitən çoxillik, bərk və odunlu bir göbələkdir. O, bir parazit (canlı ağacı zəiflədir) və ya saprofit (ölmüş ağacı çürüdür) kimi fəaliyyət göstərir. Təbiətdə çox vacib rol oynayır, çünki ölü ağacların parçalanmasına və qida maddələrinin dövriyyəsinə kömək edir.
- Forma: Adətən at dırnağına və ya yəhərə bənzər bir forma alır.
- Rəng: Üst səthi açıq bozdan tünd qəhvəyi rəngə qədər dəyişir və çox vaxt konsentrik (iç-içə) halqaları olur.
- Teksturası: Çox bərk, mantar kimi (toxunanda sərt) və odunludur.Təzə olanda bir qədər yumşaq ola bilər, ancaq quruduqca daşlaşır.
- "Qov"(tonqal başlatmaq)
Bu onun ən məşhur istifadə sahəsidir.
- Göbələyin daxili, yumşaq, lifli hissəsi(buna "tram" və ya "amadou" deyilir) çıxarılır.
- Bu hissə qurudulur və bəzən xüsusi kimyəvi maddələrlə (məsələn, sidik cövhəri və ya kalium nitrat ilə) işlənirdiki daha yaxşı alovlansın.
- Hazırlanmış "qov", çaxmaqdaşı və metaldan çıxan kiçik bir qığılcımı dərhal tutur və saatlarla iç-içə közərərək sönmür. Bu odun nəqli və saxlanması üçün mükəmməl bir vasitə idi.
2.Tibbi istifadə
Tarixən qov göbələyi müxtəlif tibbi məqsədlər üçün istifadə edilib:
- Qankəsici (stiptik): Toz halına salınmış və ya nazik təbəqələr şəklində kəsilmiş "amadou" hissəsi yaraların üzərinə qoyularaq qanaxmanı dayandırmaq üçün istifadə olunurdu.
- İltihabəleyhinə: Bəzi xalq təbabətlərində artrit və digər iltihabi xəstəliklərin müalicəsində istifadə edildiyi qeyd olunur.
3. "Amadou"(Xüsusi material)
Göbələyin yumşaq daxili təbəqəsi xüsusi üsullarla emal edilərək dəriyə bənzər, məxməri bir material alınırdı. Bu materialdan:
- papaqlar
- Kəmərlər
- Kiçik çantalar
- Hətta balıqçılar üçün milçəkləri qurutmaq üçün xüsusi yastıqcıqlar hazırlanırdı.