Qoruyucu yetişdirmə — Qoruyucu yetişdirmə bir çox bitki və heyvan yetişdiricilərinin növlərin, ya nadir cinslərin, ya da bir cins daxilində nadir qan xətlərinin qorunub saxlanılması cəhdidir[1].
Qoruyucu heyvandarlığı bir neçə məqsədə xidmət edə bilər[2]:
- Bir növ və ya cins daxilində genetik müxtəlifliyin qorunması;
- Hal-hazırda populyar olmayan, lakin gələcəkdə böyük əhəmiyyət kəsb edə biləcək dəyərli genetik xüsusiyyətlərin qorunub saxlanılması;
- Növlərin əvvəllər mövcud olduğu ərazinin məskunlaşdırılması
- Əhalinin ümumi sağlamlığını yaxşılaşdırmaq üçün sağlam fərdlərin yetişdirilməsi[3].
Qoruyucu heyvandarlığı aşağıdakı formaları ala bilər[4]:
- Nadir cinslərin selektiv yetişdirilməsi,
- Xüsusən müxtəlifliyin mümkün qədər qorunub saxlanmasını təmin etmək üçün kiçik populyasiyalarda damazlıq genetikasının monitorinqi;
- Həyati təhlükəsi olan genetik qüsurlardan əziyyət çəkən nadir cinslər gələcəkdə nadir cinsin qorunub saxlanması üçün qəsdən kritik genə malik olan digər cinslərlə çarpazlaşdırıla bilər[5].
"Qoruyucu yetişdirmə" termini ilk dəfə 2000-ci illərin əvvəllərində it yetişdiriciləri üçün seleksiyaçıların seminarlarında məşhur Amerika Kennel Klubunun hakimləri Duqlas Conson və Bill Şelton tərəfindən istifadə edilmişdir[6]. İt cinslərinin qorunması və it genetikasının qorunması 2010-cu illərin ortalarında sürətlənməyə başladı.
- ↑ "The key requirement for preservation breeding". The Institute of Canine Biology (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-04-17.
- ↑ Bowling, Michael. "Preservation Breeding and Population Genetics" (PDF). Arabian Horses. 2020-09-29 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-26.
- ↑ Babicz, Marek. "Evaluation of the genetic profile of the Pulawska breed" (PDF). J. Appl. Genet. 44 (4). 2003: 497–508. PMID 14617829.
- ↑ "Endangered and Rare Plant and Animal Species". is.mendelu.cz. İstifadə tarixi: 2020-04-17.
- ↑ "Norwegian Buhund General Breed Information". BLACKROSE NORWEGIAN BUHUNDS (ingilis). 2022-03-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-17.
- ↑ Tessier, Natalie Green. "What can we learn from the devil?". BetterBred.com (ingilis). 2022-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-17.