Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinQloriya funikulyoru (port. Ascensor da Glória; əhali arasında port. Elevador da Glória kimi də tanınır) — Portuqaliyanın Lissabon şəhərində, Santo-Antonio inzibati ərazisində dəmir yolu üzərində işləyən funikulyor xəttidir. Funikulyor "Carris" şirkəti tərəfindən idarə olunur. Pombalin şəhərinin mərkəzini (Restauradores meydanından) Bayrru-Altu məhəlləsi (São Pedro de Alcântara Garden) ilə birləşdirir.
| Qloriya funikulyoru | |
|---|---|
.jpg) | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | |
| Koordinatlar | 38°42′58″ şm. e. 9°08′33″ q. u. |
| Digər məlumatlar | |
|
carris.pt carris.pt/en/ |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
3 sentyabr 2025-ci ildə tramvaylardan birinin relsdən çıxması nəticəsində 17 nəfər həlak olub.
Xətt funikulyor prinsipinə tam uyğun işləyir, iki vaqon relsin yuxarı ucunda çarxın üzərində birləşdirilnmiş yükdaşıma kabelinin əks uclarına daimi qoşulublar. Funikulyorun qeyri-adiliyi, dartmanın hər iki vaqonun elektrik mühərrikləri ilə təmin edilməsi, onların elektrik qidalanmasının isə vaqonların damındakı naqillər vasitəsilə təmin edilməsindədir.
Əsl funikulyor prinsipi üzrə iki vaqon kabel ilə bir-birinə bağlıdır və yalnız birlikdə hərəkət edirlər: yəni biri qalxanda digəri enir, hər vaqon da digəri üçün əks-çəki rolunu oynayır.[2] 275 metr (902 ft) səyahət təxminən üç dəqiqə çəkir.[3]
1875-ci ildə "Nova Companhia dos Ascensores Mecânicos de Lisboa" (NCAML) şirkətinə "Calçada da Glória" boyunca tramvay xətti çəkmək icazəsi verildi. Baş mühəndis Raul Mesnye du Ponsar idi. Tikintiyə isə yalnız 1882 ildə başlanıldı.[4]
Tamamlanmış funikulyor 24 oktyabr 1885-ci ildə istifadəyə verildi. O, ilkin olaraq su ilə işləyən əks-çəki sistemi ilə idarə edilirdi və 1886-cı ildə buxarla işləyən mexanizmlə əvəz edildi. Tramvay xəttinə çöl təkərləri olan iki vaqon və əyləc başmaqları ilə sıxılan mərkəzi kabel daxildir. İnteryer iki mərtəbəyə bölünmüşdü, aşağıdakı iki skamya içəriyə tərəf baxırdı, yuxarıdakı ikisi isə onlarla üzbəüz idi.[4]
1912-ci ildə NCAML şirkəti Lissabon bələdiyyə şurası ilə xətləri elektrikləşdirməyə icazə verən müqavilə imzaladı. Bu təmir və quraşdırmalar 1914–1915-ci illərdə yerinə yetirildi.[4]
1926-cı ildə NCAML şirkəti ləğv edildi və funikulyor "Carris" şirkətinin mülkiyyətinə çevrildi. 1927-ci ildə dəyişikliklərin bir hissəsi olaraq Praça dos Restauradores meydanında sərnişinlər üçün bir dayanacaq tikilib istifadəyə verildi, lakin bu tikili mübahisələrə səbəb oldu. O, 1934-cü ildə söküldü.[4]
1995-ci il avqustun 1-də "Carris" şirkəti xəttin mədəni irs kimi təsnifləşdirilməsi üçün təklif verdi. Buna cavab olaraq, 1997-ci il martın 11-də Portuqaliya Memarlıq İrsi İnstitutunun (IPPAR) məsləhət şurası tramvayın Milli Abidə kimi tanınmasını təklif etdi. 1997-ci il aprelin 9-da mədəniyyət naziri tərəfindən bu təsnifatın təsdiqlənməsi barədə sərəncam verildi. Daha sonra DRLisboa bu təsnifata Travessa do Fala-Só küçəsindəki bir binanın da daxil edilməsini və qanunda düzəliş edilməsini təklif etdi. Bu dəyişiklik 2003-cü il yanvarın 7-də IPPAR tərəfindən təsdiqləndi.[4]
7 may 2018-ci ildə vaqonlardan biri təkərlərinə qulluq edilmədiyi üçün relsdən çıxıb. Heç kim xəsarət almayıb.[5]
3 sentyabr 2025-ci ildə vaqonlardan biri relsdən çıxaraq Azadlıq meydanı (Avenida da Liberdade) yaxınlığında, xəttin qurtaracağına yaxın yerdə binaya çırpıldı, 17 nəfər həlak oldu, 5-i ağır olmaqla, 21 nəfər yaralandı.[6] [7]
.jpg)
Tramvay sistemi yaşayış olan ərazidə yerləşir və 17,7% meyilliyə malik olan ox üzrə uzanır; bu ox "Avenida da Liberdade"dən "Rua de São Pedro de Alcântara"ya qədər gedir və Palácio Foz və Misericórdia da daxil olmaqla, 19-cu əsrə aid binaların yerləşdiyi ərazidən keçir.
Funikulyor iki vaqondan ibarətdir və hər iki vaqon paralel oxlar üzrə hərəkət edir, biri qalxanda digəri enir. Tramvaylar yolun yamacına nisbətən meyillidir ki, sərnişinlər baxış bucağını qoruya bilsin; oturacaqlar isə uzununa istiqamətlənmişdir.[4]
- ↑ 1 2 http://www.wikilovesmonuments.org.pt/.
- ↑ "Ficha Técnica: Ascensor da Glória" [Technical File: Glória Funicular] (portuqal). Carris de Ferro de Lisboa. İstifadə tarixi: 4 sentyabr 2025.
- ↑ "Three dead after historic funicular railway derails in Lisbon". BBC. 3 sentyabr 2025. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;SIPAadlı istinad üçün mətn göstərilməyib - ↑ Cipriano, Carlos. "O elevador da Glória descarrilou e ninguém disse nada". PÚBLICO (portuqal). 17 may 2018. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "What to know about the streetcar derailment in Lisbon". AP News. 4 sentyabr 2025. İstifadə tarixi: 4 sentyabr 2025.
- ↑ Lima, Valentina Marcelino. "Elevador da Glória. Relatório aponta que sistema de emergência cortou a energia, mas não foi suficiente". Diário de Notícias.
- O Occidente. VIII. 1885.
- Capitão, Maria Amélia Motta. Subsídios para a História dos Transportes Terrestres em Lisboa no Século XIX (portuqal). Lisbon, Portugal. 1974.
- Larange, José. O Ascensor da Glória. Lisboa (portuqal) (Série II, Ano III). CCFL. 1993.
- Larange, José. O Ascensor da Glória. Lisboa (portuqal). O Livro da Carris. 1993.