Qledis-Mari Fray (ing. Gladys-Marie Fry; 6 aprel 1931[1], Vaşinqton[2] – 7 noyabr 2015[1], Silver-Sprinq[d], Merilend) — folklorşünas, Merilend Universitetinin (Kollec Park, Merilend) Folklor və İngilis dili üzrə Emeritus Professoru və Afrika-Amerika tekstilləri sahəsində aparıcı mütəxəssisi. [3]Fray bakalavr və magistr dərəcələrini Hovard Universitetində, doktorluq dərəcəsini isə İndiana Universitetində almışdır. O, "Ruhdan Tikilmiş: Amerika Vətəndaş Müharibəsindən əvvəlki dövrdə qulların yorğançılığı" və "Qara Folk Tarixində Gecə Sürənləri" adlı kitabların müəllifidir. Fray, səkkiz muzey kataloquna töhfə vermiş və bir neçə məqalə və kitab fəsillərinin müəllifi olmuşdur. [4]O, həmçinin ölkə daxilində bir çox sərgi və televiziya proqramlarına məsləhətçi kimi xidmət göstərmiş və 11 muzey sərgisinin, o cümlədən Vaşinqtondakı Smitsonian İnstitutunun sərgilərinin kuratoru olmuşdur.[5]
| Qledis-Mari Fray | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 6 aprel 1931[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 7 noyabr 2015[1] (84 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | sənətşünas, tarixçi |
Qledis-Mari Fray 6 aprel 1931-ci ildə Vaşinqtonda, Hovard Universiteti kampusunda yerləşən Freedmen Xəstəxanasında anadan olmuşdur. [6] Onun atası, tanınmış memar və Hovard Universitetinin Memarlıq Bölməsinin sədri olmuş Ser Luis Edvin Fray idi. O, 1927-ci ildə Obeliya Sveyrenqenlə evlənmiş və onların 1928-ci ildə Luis adlı oğlu olmuşdur (Luis da memar idi və 2006-cı ildə vəfat etmişdir).[7]
Fray, Hovard Universitetində tarix və folklor üzrə təhsil alaraq, Afrikadan gətirilmiş qulların mədəniyyətini və xüsusilə də qulluqçu qadınların maddi irsini araşdırmışdır.[7][8] Daha sonra o, doktorluq dərəcəsini İndiana Universitetində müdafiə etmişdir. O, 1988–1989-cu illərdə Radkliff Kollecində Buntinq İnstitutu Təqaüdçüsü olmuş və 2000-ci ildə Merilend Universitetində professor kimi təqaüdə çıxmışdır. Fray həm ABŞ-da, həm də beynəlxalq miqyasda ali təhsil müəssisələrində tez-tez mühazirələr oxumuşdur.[9] O, Amerikan Xalq İncəsənəti Muzeyinin (Nyu-York), Smitsonian İnstitutunun Renvik Qalereyası və Anakostiya İncəsənət Muzeyi (Vaşinqton, DC), Huntsvill İncəsənət Muzeyi (Alabama), Dallas Afro-Amerika İncəsənət Muzeyi və Merilend Universiteti İncəsənət Qalereyası kimi nüfuzlu muzeylərdə bir çox sərgilərin kuratoru olmuşdur.[10]
1976-cı ildə Fray, Amerika yorğançısı Harriet Pauersin həyatı və əsərləri haqqında "İtmiş Hissələr: Corciya Xalq İncəsənəti 1770–1976" sərgi kataloqunda mühüm araşdırmalar dərc etdirmişdir. [11]Bu, Pauersin Bibliya mövzulu yorğanları və onun həyatına dair aparılmış ilk genişmiqyaslı tədqiqat idi. Pauersin sağ qalan yorğanları hazırda Vaşinqtondakı Amerika Tarixi Milli Muzeyində və Boston İncəsənət Muzeyində nümayiş etdirilir.[12]
Fray, "Ruhdan Tikilmiş" kitabı üçün 1980-ci illərin əvvəllərində 600-dən çox muzeyə məktub göndərərək, qullara aid yorğanlarla bağlı araşdırma aparmışdır. [13]O, muzeylərin inventar siyahılarında "qara qullar tərəfindən tikilmiş" qeydi ilə işarələnmiş 150-yə yaxın yorğan aşkarlamışdır.[14] O, Afrika-Amerikalı kişilərin də yorğançılıqla məşğul olduqlarını sənədləşdirən ilk tədqiqatçılardan biri idi. 1998-ci ildə "Əl işi: Afrika-Amerikalı Kişilər və Yorğançılıq Ənənələri" adlı sərginin kuratoru olmuşdur. Bu sərgidə qulluqçu Paul Buford, Raymond Dobard, David Driskell və daha 11 nəfərin yorğanları nümayiş etdirilmişdir.[15]
- "İpək, yun, kətan və pambıqdan tikmə işləri üçün fərqli dizaynlar", Pittman, 1955
- "Ruhdan Tikilmiş: Amerika Vətəndaş Müharibəsindən əvvəlki dövrdə qulların yorğançılığı", Şimali Karolina Universiteti Nəşriyyatı (1989–2002-ci illər arasında 8 nəşri çap olunmuşdur)
- "Qara Folk Tarixində Gecə Sürənləri", Şimali Karolina Universiteti Nəşriyyatı (1975–2001-ci illər arasında 14 nəşri çap olunmuşdur)
- Sərgi kataloqları və məqalələri:
- "Qırılmış Ulduz: Qara Qadınların Vətəndaş Müharibəsindən Sonrakı Dövrdə Tikdiyi Yorğanlar", Dallas Afro-Amerika Həyatı və Mədəniyyəti Muzeyi, 1986
- "Harriet Pauers: Qara Yorğançının Portreti", İtmiş Hissələr: Corciya Xalq İncəsənəti 1770–1976, 1976
- "Əl işi", Missisipi Xalq İncəsənəti, Missisipi Tarixi Muzeyi, 1980
- "Əl işi: Afrika-Amerikalı Kişilər və Yorğançılıq Ənənələri", Anakostiya Muzeyi və Afrika-Amerika Tarixi və Mədəniyyəti Mərkəzi, Vaşinqton, DC, 1998
- "Militant İynələr: Qulların tikdiyi yorğanlardan ibarət sərgi", Afro-Amerika Milli Muzeyi, Kolumbus, Ohayo, 1984
- "Qaydalarla deyil, ürəklə: Klementin Hanterin yorğanları", Klementin Hanter – Amerika Xalq Rəssamı, Dallas Afro-Amerika Həyatı və Mədəniyyəti Muzeyi, 1993
- ↑ 1 2 3 4 Gladys-Marie Fry // Solomon Quqqenhaym muzeyi. 1937.
- ↑ 1 2 Freebase Data Dumps. Google.
- ↑ "From the African Loom to the American Quilt". Mary Baldwin College. February 8, 2000. February 4, 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 19, 2015.
- ↑ "Raymond Dobard". African American Visual Arts Database. İstifadə tarixi: 14 June 2017.
- ↑ Barnes, Bart. "Gladys-Marie Fry, folklorist of black history, dies at 84". The Washington Post (ingilis). January 5, 2016. ISSN 0190-8286. İstifadə tarixi: January 6, 2016.
- ↑ "Louis Edwin Fry". K-State Libraries, Delta Chapter.
- ↑ 1 2 "Architect Louis Fry Sr". Washington Post (ingilis). June 13, 2000. ISSN 0190-8286. İstifadə tarixi: 2023-09-08.
- ↑ Missouri Marriage Records. Jefferson City, MO, USA: Missouri State Archives. 1927. Microfilm.
- ↑ Holley, Joe. "Louis Fry Jr., 77". The Washington Post. March 21, 2006. İstifadə tarixi: July 13, 2020.
- ↑ Fry, Gladys-Marie. "From the African Loom to the American Quilt". The Fortnightly. 14 (7). February 8, 1999.
- ↑ Fry, Gladys-Marie. Stitched from the Soul: Slave Quilts from the Antebellum South (2nd). Chapel Hill: The University of North Carolina Press. September 30, 2002. ISBN 978-0-80784-995-8 – Amazon vasitəsilə.
- ↑ Fry, Gladys-Marie. Night Riders in Black Folk History. Chapel Hill: The University of North Carolina Press. March 26, 2001. ISBN 978-0-80784-963-7.
- ↑ "A Sermon in Patchwork". UC Press E-Books Collection, 1982-2004.
- ↑ "Paul Buford". African American Visual Arts Database. İstifadə tarixi: 14 June 2017.
- ↑ Jones, Carleton. "Folklorist Stitches Together History of Black Quiltmaking". Baltimore Sun. January 18, 1989.
- WorldCat Identities: Fry, Gladys-Marie 1931-2015
- Georges, Robert A.; Jones, Michael O. Confrontation // People Studying People: The Human Element in Fieldwork. University of California Press. 1980. ISBN 9780520039896.