Qeyri-bədii

Qeyri-bədii və ya Uydurma olmayan — faktlara, reallıqlara və sənədləşdirilmiş məlumatlara əsaslanan yazılı, vizual və ya eşitmə məhsulların ümumi adı.^[1] "Qeyri-bədii" anlayışı ən çox yazılı əsərlərə aid edilsə də, qeyri-bədii xarakter daşıyan vizual (sənədli filmlər, fotoşəkillər və s.) və eşitmə (məsələn, radio verilişləri, müsahibələr, sənədli audio yazılar) nümunələr də mövcuddur.^[1]^[2]

Tarixi

İnsan tərəfindən yaradılan ən qədim qeyri-bədii nümunələrə mağara rəsmləri daxildir. Təxminən 32 min il əvvəl meydana gəlmiş bu rəsmlərdə ov səhnələri ya real hadisələrin qeydi kimi, ya da gələcək ümidlərin bədii təsviri kimi təqdim olunmuşdur. Tarixi gedişatda qeyri-bədii məhsullar əsasən hüquqi sənədlərdə, yazılı qaydaların və qeydiyyatların aparılmasında istifadə olunmuşdur. Lakin geniş kütlələr üçün maraqlı hesab edilmədiyindən daha çox elitar dairələrdə əhəmiyyət kəsb etmişdir. Bunun əksinə olaraq, bədii əsərlər (hekayələr, teatr tamaşaları və s.) kütlələr tərəfindən daha çox sevilmiş və yayılmışdır.^[3]

Növləri

Qeyri-bədii əsərlərin əsas növlərinə aşağıdakılar daxildir:^[4]^[5]^[6]

Tarixi əsərlər – xronikalar, salnamələr, memuarlar
Elmi əsərlər – tədqiqatlar, məqalələr, monoqrafiyalar
Sənədli əsərlər – sənədli filmlər, sənədli foto və audio materiallar
Hüquqi sənədlər – müqavilələr, qanun mətnləri, qərarnamələr
Publisistika – reportaj, müsahibə, analitik yazılar

Müasir dövrdə

Müasir dövrdə qeyri-bədii əsərlər geniş yayılmışdır. İnternet, televiziya və radio vasitəsilə yayımlanan sənədli filmlər, elmi-populyar məqalələr, ictimai-siyasi reportajlar geniş auditoriyanın marağına səbəb olur. Bu gün qeyri-bədii məhsullar həm təhsil, həm də kütləvi informasiya vasitələrinin mühüm hissəsini təşkil edir.

İstinadlar

↑ ¹ ² Farner, Geir. Chapter 2: What is Literary Fiction? // Literary Fiction: The Ways We Read Narrative Literature. Bloomsbury Publishing USA. 2014. ISBN 9781623564261.
↑ Culler, Jonathan. Literary Theory: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2000. səh. 31. Non-fictional discourse is usually embedded in a context that tells you how to take it: an instruction manual, a newspaper report, a letter from a charity. The context of fiction, though, explicitly leaves open the question of what the fiction is really about. Reference to the world is not so much a property of literary [i.e., fictional] works as a function they are given by interpretation.
↑ ""nonfiction" definition via Lexico". 25 avqust 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
↑ Dave Leochko; Tom Rossi, Guiding Readers Through Non-fiction: Effective Strategies for Small-group Instruction, Portage & Main Press, 2007, 5–16
↑ The National Literacy Strategy: Developing Early Writing, London: Department of Education and Employment, 2001, səh. 154
↑ Susan B. Neuman; Linda B. Gambrell, redaktorlar Quality Reading Instruction in the Age of Common Core Standards. International Reading Association. 2013. səh. 46. ISBN 9780872074965.

Vikilüğətdə Qeyri-bədii mövzusuna dair məlumatlar var.

Vikianbarda Qeyri-bədii ilə əlaqəli mediafayllar var.

What is Creative Nonfiction? Arxivləşdirilib 2012-10-19 at the Wayback Machine
Nonfiction – overview at Britannica

[litfiction-1] ¹ ² Farner, Geir. Chapter 2: What is Literary Fiction? // Literary Fiction: The Ways We Read Narrative Literature. Bloomsbury Publishing USA. 2014. ISBN 9781623564261.

[2] Culler, Jonathan. Literary Theory: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2000. səh. 31. Non-fictional discourse is usually embedded in a context that tells you how to take it: an instruction manual, a newspaper report, a letter from a charity. The context of fiction, though, explicitly leaves open the question of what the fiction is really about. Reference to the world is not so much a property of literary [i.e., fictional] works as a function they are given by interpretation.

[3] ""nonfiction" definition via Lexico". 25 avqust 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

[Loechko&Rossi2007-4] Dave Leochko; Tom Rossi, Guiding Readers Through Non-fiction: Effective Strategies for Small-group Instruction, Portage & Main Press, 2007, 5–16

[5] The National Literacy Strategy: Developing Early Writing, London: Department of Education and Employment, 2001, səh. 154

[6] Susan B. Neuman; Linda B. Gambrell, redaktorlar Quality Reading Instruction in the Age of Common Core Standards. International Reading Association. 2013. səh. 46. ISBN 9780872074965.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]