Qazançı körpüsü — Azərbaycanın Culfa rayonunun Qazançı kəndi ərazisində yerləşən, Səfəvilər dövründə tikilmiş tarixi memarlıq abidəsi, körpü.
| Qazançı körpüsü | |
|---|---|
 | |
 | |
| 39°14′01″ şm. e. 45°42′11″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Yerləşir | Qazançı, Culfa |
| Tikilmə tarixi | XVI əsr |
| Material | dağ |
| İstinad nöm. | 403 |
| Kateqoriya | Körpü |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Körpü Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərarı və Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2007-ci il 21 noyabr tarixli 98 nömrəli qərarı ilə ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidələri siyahısına salınıb.
Qazançı körpüsü Culfa rayonunun Qazançı kəndinin cənubunda, Əlincəçay üzərində tikilib.[1][2] Körpü xalq arasında "Qozbel körpü" adı ilə də məşhurdur.[2][3] Abidənin üstündə kitabə olmadığı üçün onun inşa tarixi dəqiq bilinmir.[4] Amma tikinti texnikasına və memarlıq-konstruktiv quruluşuna görə körpünü XVII əsrin əvvəllərinə I Şah Abbasın dövrünə (1587–1629-cu illər) aid etmək olar.[5][2] Böyük İpək yoluna xidmət edən bu körpü vasitəsilə vaxtilə Qazançı kəndindən şərq istiqamətində uzanan və Ordubad ərazisində əsas yola birləşən karvan yolları keçib.[3][1] Körpünün eni 3,55 m, uzunluğu 10,85 m, hündürlüyü 8,8 m-dir.[3] Körpü azca yonulmuş çapma daşlardan tikilib.[4] Tağların haşiyə və arxivoltu təmiz yonulmuş qum daşındandır.[5][6] Bunun sayəsində tağların kənarı körpü divarının yonulmamış səthindən fərqlənərək onun konstruksiyasını nəzərə çatdırır.[7]
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə körpü ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[8]
2007-ci il noyabr ayının 1-də "Azərmarka" şirkəti tərəfindən Azərbaycan körpülərinə həsr olunmuş 5 ədəd poçt markası təqdim olunub. Qiyməti 20 qəpik, tirajı isə 20 min ədəd olan həmin markalardan biri Qazançı körpüsünə həsr olunub.[9]
Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2007-ci il 21 noyabr tarixli 98 nömrəli qərarı ilə Qazançı körpüsü ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidələri siyahısına salınıb.[10]
2018-ci ildə körpüdə bərpa işləri aparılıb.[11] Ətrafında 120 metr sahilbərkitmə işləri görülüb, yükdaşıyan hissəsinin aşınmış daşları dəyişdirilərək yenisi ilə əvəz olunub, daşların arası tamamilə təmizlənərək əhəng məhlulu ilə yenidən bərkidilib.[5]
- ↑ 1 2 Baxşəliyev, Quliyeva, 2012. səh. 186
- ↑ 1 2 3 Naxçıvan abidələri ensiklopediyası, 2008. səh. 121
- ↑ 1 2 3 İsayev, 2012. səh. 123
- ↑ 1 2 Səfərli, 2017. səh. 124
- ↑ 1 2 3 Səfərli, Fəxrəddin. "Tarixi-mədəni irsimizin yadigarı – Qazançı körpüsü". nuhcixan.az (az.). 2018-12-06. İstifadə tarixi: 2025-02-20.
- ↑ Naxçıvan ensiklopediyası: I cild, 2005. səh. 330
- ↑ Baxşəliyev, Quliyeva, 2012. səh. 187
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2001-08-02. 2021-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14.
- ↑ ""The Bridges of Azerbaijan"". azermarka.az. 2007-11-01. 2010-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-20.
- ↑ Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri (az.). Naxçıvan: Qızıl dağ nəşriyyatı. 2009. 51.
- ↑ "Qazançı körpüsü tarixi-memarlıq abidəsi bərpa olunub". turizm.nakhchivan.az (az.). 2018-02-11. 2023-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-20.
- Naxçıvan ensiklopediyası (az.). I. Naxçıvan: Elm nəşriyyatı. 2005. səh. 360. ISBN 5806614689.
- The encyclopaedia of “Nakhchivan monuments” (az.). Naxçıvan: national Academy of sciences of Azerbaijan nakhchivan branch. 2008. səh. 521.
- Baxşəliyev, Vəli; Quliyeva, Fizzə. Naxçıvanın tarixi abidələri (PDF) (az.). Bakı: Nurlan nəşriyyatı. 2017. səh. 212.
- İsayev, Elbrus. Böyük İpək yolu və Naxçıvan (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2012. səh. 214.
- Səfərli, Hacıfəxrəddin. Naxçıvanın türk-islam mədəniyyət abidələri (az.). Naxçıvan: Əcəmi NPM. 2017. səh. 216.