Qazı

Qazı (ər. "qazi") — hökmdar tərəfindən (əvvəlcə: xəlifə) təyin olunmuş və şəriət əsasında ədaləti bərqərar edən müsəlman məmur-hakimi.

Orta çağ dövlətlərində məhkəmə sistemi qazı deyilən dini hakimlərin əlində idi. Dövlətin əyalət, vilayət, qəza, mahal və paytaxtında divanbəyi tərəfindən təyin olunmuş qazı var idi. Qazılar şəriət qanunları əsasında hüquqi işlər aparırdılar. Onlar əsasən dini işlərə, irsi, ailə və məişət məsələlərinə baxırdılar. Baxdıqları məsələlərin ayrıntıları:

• 1. Məzhəb və ruhanilik
• 2. Evlənmə və boşanma
• 3. Küsmüş qohumları barışdırmaq
• 4. Vərəsələr arasında əmlakı bölmək
• 5. Şəxsi münasibətlərin nizama salınması
• 6. Dul qadınları və yetimləri himayə etmək. Belə hallarda ruhanilər xüms və zəkatı bölməli, yaxud əhalidən vəsait yığmalı idi.
• 7. Vəsiyyətlərin, qəbalələrin və digər alqı-satqı sənədlərinin təsdiq etmək (Bax: Obozrenie Rossiyskix vladenii Zakafkazom, III hissə, səh.23–24).

Qazılar şəriət qanunlarına dərindən bələd olan savadlı, təmkinli, ədalətli axundlardan seçilirdilər.