Qaratoyuq pozası (ing. Kukkutasana) —Hatha yoqada və Müasir yoqa təcrübəsində tətbiq olunan qolüstü tarazlıq pozasıdır.Bu poza oturaq vəziyyətli Padmasana - Lotus pozasından törəmişdir.
Qaratoyuq pozası,oturaq olmayan ən qədim yoqa pozalarından biri hesab olunur.20-ci əsrdən etibarən bu pozaya bənzər digər qolüstü tarazlıq pozaları arasında Sallanan pozası (Lolasana) və Tərəzi pozası (Tulasana) da yer alır.
Kukkutasana adı Sanskrit dilindəki "kukkuta" sözündən alınır və "xaruz" mənasını verir,"asana" isə "pozisiya" anlamına gəlir.
Kukkutasana,orta əsr Hatha yoqa mətnlərində,o cümlədən 7-ci əsr Ahirbudhnya Samhita,[1] 13-cü əsr Vasishtha Samhita,15-ci əsr Hatha yoqa Pradipika,17-ci əsr Gheranda Samhita və 1602-ci ilin yaxınlarında yazılmış Bahr-al-hayat əsərlərində təsvir olunmuşdur.
Tulasana və Lolasana orta əsr Hatha yoqa mətnlərində yer almır.Tulasana Sanskrit dilində "tula" sözündən götürülmüşdür və "tarazlıq" mənasını verir.[2] Bu pozanı 20-ci əsrdə Swami Yogesvarananda 1970-ci ildə yazdığı "First Steps to Higher Yoga" əsərində (Tulasana olaraq yazılıb) və B.K.S İyenqar 1966-cı ildə nəşr etdiyi "Light on Yoga" kitabında (Tolasana olaraq yazılıb) təqdim edib.
Lolasana isə "Lol" sözündən gəlir və "deyən","titrəyən" və ya "asılmış" mənasını daşıyır.Lolasana,Hatha yoqada 20-ci əsrə qədər tanınmır,lakin 1896-cı ildə Vyayama Dipika adlı bədən tərbiyəsi kitabında "jhula" adı ilə balans hərəkəti olaraq yer alır.[3] Norman Sjoman bildirir ki,bu poza Müasir yoqanın bir hissəsi olaraq Krişnamacharya tərəfindən Mysoredə qəbul olunub və daha sonra onun şagirdləri Pattabhi Jois və B.K.S İyenqar tərəfindən təbliğ olunub.
Kukkutasana pozasına Padmasana (Lotus pozası) vəziyyətindən daxil olunur.Bu zaman əllər dizlərin arxasından keçirilir və bədənin çəkisi yerə dayaq verən əllərlə saxlanılır.[4] Əllər yerə möhkəm basılır və qollar düz şəkildə uzadılır, beləliklə bədən havaya qalxır və tam olaraq qolların üzərində tarazlanır.
Urdhva Kukkutasana pozasında, klassik Kukkutasanadan fərqli olaraq,qollar ayaqların arasından keçirilməz.Bunun əvəzinə bədən demək olar ki, üfüqi vəziyyətdə saxlanılır,[5] ayaqlar sinəyə doğru gətirilir və düz uzadılmış üst qolların arxa hissəsinə dayandırılır.Tarazlıq nöqtəsi biləklərdən xeyli irəlidə yerləşir,buna görə də qollar düz olsa da, irəliyə doğru maili vəziyyətdə olur.
Parşva Kukkutasana pozasında bədən yana bükülür.Məsələn,sol diz sağ dirsəyin xaricinə doğru gətirilir,sağ diz isə onun üstündə yerləşir.[6] Bu poza Şirşasana (Başüstü duruş) mövqeyindən başlana bilər.Əvvəlcə baş yerdə olur,daha sonra isə baş qaldırılır və qollar düzəldilərək tarazlıq əldə edilir.
Tulasana pozasında ayaqlar və ayaq biləkləri Padmasana mövqeyində olduğu kimi bir-birinin üzərində bükülür.[7] Amma burada qollar çiyinlərin altından düz şəkildə aşağı salınır,ovuc içləri budların hər iki tərəfində yerə qoyulur.
Lolasana pozasında ayaqlar və ayaq biləkləri Gomukhasana (İnək başı pozası) formasında yerləşdirilir və əllər ombaların yanında yerə qoyulur.Bədən yerə toxunmadan yuxarı qaldırılır və yalnız əllərin dəstəyi ilə havada saxlanılır.[8] Bu, Sanskrit dilindəki "lola" sözünün "sallanan sırğa kimi" və ya "asılmış" mənasını əks etdirən bir vəziyyətdir.
- ↑ https://books.google.az/books?id=fPPBXyMM_LwC&pg=PA64&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false (#bare_url_missing_title).
- ↑ https://books.google.az/books?id=f9ygWu2xM3QC&pg=PA98&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false (#bare_url_missing_title).
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-09-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-08-09.
- ↑ https://books.google.az/books?id=_85vhdtEoMoC&pg=PA102&redir_esc=y (#bare_url_missing_title).
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2025-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-08-09.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2025-07-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-08-09.
- ↑ https://books.google.az/books?id=-zzRvh1fRzEC&pg=PA18&redir_esc=y (#bare_url_missing_title).
- ↑ Birch, Beryl Bender. "Asana Column: Urdhva Kukkutasana (Upward Cock Pose)". Yoga Journal (ingilis). 28 avqust 2007.