Fərat-Dəclə yürüşü 1514-cü ildə Osmanlı ordusunun Şərqi Anadoluda Səfəvi və Məmlüklərə qarşı həyata keçirdiyi hərbi əməliyyatdır.
Yavuz Sultan Səlim, Yenişehir döyüşündə qalan son qardaşını da aradan götürərək, şahzadəliyindən bəri yaxından izlədiyi və getdikcə təhlükəli hala gələn Şah İsmayılla məşğul olmağa başladı. Bir müddət davam edən diplomatik əlaqələr yerini müharibəyə verdi. 1514-cü ildə Fars səfərinə çıxan Osmanlı ordusu avqustun 23-də indiki İran sərhədləri daxilində, Çaldıranda Səfəvi ordusunu məğlub etdi. Daha sonra Azərbaycan və İranda fəaliyyət göstərən Osmanlı ordusu qışın yaxınlaşması ilə əlaqədar əvvəlcə Amasiyaya, Misir müharibəsinin yaxınlaşması ilə əlaqədar oradan da İstanbula qayıtdı.
Qış gəlsə də, Osmanlı ordusu Azərbaycan torpaqlarını boşaltsa da, sülh bağlanmadı. Ona görə də müharibə davam etdi və cəbhədə ordu qalmalı oldu. Bayburt və Kemah mühasirələrində özünü sübut edən Bıyıklı Mehmet Paşa təyin edildi.
Əhəmiyyətli alim İdris-i Bitlisi də kürd tayfalarını Osmanlı tərəfinə çəkməyə çalışırdı. Onların təşəbbüsləri əsasən müsbət nəticələr verdi və Səfəvi hakimiyyətindən narazı olan yerli tayfalar Osmanlı bayrağı altında birləşməyə başladılar.[1] Bölgənin ən əhəmiyyətli şəhəri olan Diyarbəkirdə xalq üsyan qaldırdı, Səfəvi qarnizonunu şəhərdən qovdu və Yavuz Sultan Səlimə itaət etdiklərini bəyan edən nümayəndələr göndərdi.[2] Buna imkan verməyən Şah İsmayıl Osmanlı ordularının bölgəni boşaltmasından istifadə etmək istəyirdi. Bu məqsədlə Nur Əli Xəlifə komandanlığında bir ordunu Tunceliyə, Ustaclu Kara Hanın komandanlığında bir ordunu isə Diyarbəkirə göndərdi.[3] Bütün bunlardan xəbəri casusları vasitəsilə alan Bıyıklı Mehmet Paşa 1515-ci ilin yazında qüvvələrini toplayaraq Fərat çayını keçdi.
Ovacık yaxınlığındakı Təkir yaylasında Nur Əli Xəlifə ilə üz-üzə gələn Bıyıklı Mehmet Paşanın komandanlığı altında olan Osmanlı ordusu Səfəvi ordusunu hazırlıqsız tutdu. Sərt və müntəzəm hücumlar təşkil edən Bıyıklı Mehmet Paşa, Nur Əli Xəlifə və ordusunu ortadan qaldırdı. Daha sonra bölgədə Səfəvi hökmranlığına son qoyan və ictimai asayişi təmin edən Osmanlı ordusu Bayburta qayıtdı. Bölgənin idarə edilməsi müharibədə iştirak etmiş, ata-baba yurdu olan Pir Hüseyn bəyə verilmişdir.
- ↑ (Hoca Sadeddin Efendi 1585, С. 246-251), Güneydoğu illerinin bağlanması
- ↑ Şablon:Kitap kaynağı
- ↑ "BIYIKLI MEHMED PAŞA". TDV İslâm Ansiklopedisi (türk). İstifadə tarixi: 2025-03-19.