Beynəlxalq Antiterror Təlim Mərkəzi (qısaca BATM) — Azərbaycan Respublikasının Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin Heydər Əliyev adına Akademiyasının Beynəlxalq Antiterror Təlim Mərkəzi NATO ilə imzalanmış Fərdi Tərəfdaşlıq Əməliyyat Planı çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 20 noyabr 2014-cü il tarixli 363 saylı Fərmanına əsasən yaradılmış, DTX-nin 2016-cı il tarixli Əsasnaməsinə uyğun olaraq fəaliyyətini tənzimləyir.[1]
| Beynəlxalq Antiterror Təlim Mərkəzi | |
|---|---|
| |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Yaradılma tarixi | 20 noyabr 2014 |
| Tabelik | Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin Heydər Əliyev adına Akademiyası |
| Ünvan | Bakı şəhəri, Ələsgər Qayıbov 6 |
|
|
|
| Rəsmi saytı | batm.dtx.gov.az |
Azərbaycan Respublikası ilə NATO arasında məzmunlu tərəfdaşlığın əsası Azərbaycan Respublikasının ümummilli lideri Heydər Əliyevin 4 may 1994-cü il tarixində Sülh Naminə Tərəfdaşlıq (SNT) Çərçivə Sənədinin imzalanması ilə qoyulmuşdur. Azərbaycan Sülh naminə Tərəfdaşlığın prinsiplərinə əsaslanmaqla NATO ilə ortaq maraq kəsb edən geniş spektrli məsələlər üzrə siyasi dialoq aparır. Müxtəlif formatlarda və səviyyələrdə aparılan siyasi dialoq çərçivəsində tərəfdaşlıq, regional təhlükəsizlik, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi, əməliyyatlarda iştirak, Əfqanıstana töhfə, meydana gələn təhlükəsizlik təhdidləri və s. kimi aktual məsələlər müzakirə olunur və onlara dair fikir mübadiləsi aparılır. Qarşılıqlı anlayışa əsaslanan, yüksək səviyyəli siyasi dialoq praktiki əməkdaşlıq sahəsində tərəqqini təşviq edir.[2]
Azərbaycan BMT Çərçivə Sənədi, eləcə də ikitərəfli əməkdaşlığı nəzərdə tutan sənədlərdə əks olunmuş məqsəd və prinsiplərin yerinə yetirilməsi üçün NATO-nun müvafiq tərəfdaşlıq mexanizmlərindən fəal istifadə edir. Azərbaycanın NATO ilə fərdi tərəfdaşlığının məqsəd və prinsipləri əsas etibarı ilə Azərbaycanın SNT Təqdimat Sənədi (1996), Planlaşdırma və Analiz Prosesi (1997) və Fərdi Tərəfdaşlıq üzrə Əməliyyat Planında (2004) öz əksini tapır. Bu sənədlərdə Azərbaycan Respublikası müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda islahatlar, hərbi qüvvələrin NATO standartlarına uyğun inkişaf etdirilməsi, NATO əməliyyatlarında iştirak, enerji təhlükəsizliyinin təmini, fövqəladə hallara hazırlıq, meydana çıxan təhlükəsizlik çağırışları ilə mübarizə, eləcə də elm, ətraf mühit və ictimai diplomatiya sahələrində NATO ilə əməkdaşlıq niyyətini ifadə etmişdir.
- Terrorçuluğun və transmilli mütəşəkkil cinayətkarlığın digər təzahür formalarının qarşısının alınması, onların üsul və metodları barədə müxtəlif təlim və kursları təşkil edir, bu istiqamətdə digər zəruri tədbirləri həyata keçirir.
- NATO ilə Azərbaycan Respublikası arasında imzalanmış Fərdi Tərəfdaşlıq Proqramı çərçivəsində DTX əməkdaşlarının NATO-nun xarici ölkələrdə yerləşən müxtəlif tədris müəssisələri tərəfindən keçirilən tədbirlərdə təmsil olunması üzrə fəaliyyəti koordinasiya edir.
- Terrorçuluqla mübarizəyə dair müvafiq saziş və müqavilələrə, habelə təsdiq olunmuş tədbirlər planlarına əsasən antiterror təlimləri üzrə əməkdaşlığı və bu istiqamətdə fəaliyyətin əlaqələndirilməsini təşkil edir, bağlanmış sazişlərdən, müqavilələrdən, protokollardan, habelə təsdiq olunmuş tədbirlər planlarından irəli gələn vəzifələrin icrasını aidiyyəti üzrə təmin edir.
- Antiterror təlimlərinin həyata keçirilməsi məqsədilə xarici tərəfdaşlar və rəsmi nümayəndəlikləri ilə işgüzar əlaqələr yaradır.
- Terrorçuluğa qarşı mübarizə məsələləri ilə əlaqədar keçirilən monitorinqlərdə, respublika müşavirələrində və beynəlxalq tədbirlərdə iştirak edir, xarici tərəfdaşlarla məlumat mübadiləsini aparır.
- Terrorçuluqla mübarizə və DTX-nin marağında olan təlim sahələrində təcrübə mübadiləsini təşkil edir.
- Terrorçuluqla mübarizə sahəsində milli qanunvericilik aktlarından və beynəlxlaq hüquqi sənədlərdən irəli gələn müddəaları mütəmadi olaraq öyrənir, yeni hüquqi aktların hazırlanmasında iştirak edir.
- Mərkəzdə taktiki və fiziki təlimlər təşkil edir.
Azərbaycan-NATO arasında ilk təmasların tarixi Azərbaycanın bir sıra Mərkəzi və Şərqi Avropa dövlətləri ilə birlikdə NATO-nun yeni yaradılmış məşvərətçi forumuna – Şimali Atlantika Əməkdaşlıq Şurasına (1997-ci ildən Avro-Atlantik Tərəfdaşlıq Şurası) qoşulduğu 1992-ci ilin mart ayına təsadüf edir.[3]
Azərbaycan Respublikası ilə NATO arasında məzmunlu tərəfdaşlığın əsası Azərbaycan Respublikasının ümummilli lideri Heydər Əliyevin 4 may 1994-cü il tarixində Sülh Naminə Tərəfdaşlıq (SNT) Çərçivə Sənədinin imzalanması ilə qoyulmuşdur. Azərbaycan Sülh naminə Tərəfdaşlığın prinsiplərinə əsaslanmaqla NATO ilə ortaq maraq kəsb edən geniş spektrli məsələlər üzrə siyasi dialoq aparır. Müxtəlif formatlarda və səviyyələrdə aparılan siyasi dialoq çərçivəsində tərəfdaşlıq, regional təhlükəsizlik, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi, əməliyyatlarda iştirak, Əfqanıstana töhfə, meydana gələn təhlükəsizlik təhdidləri və s. kimi aktual məsələlər müzakirə olunur və onlara dair fikir mübadiləsi aparılır. Qarşılıqlı anlayışa əsaslanan, yüksək səviyyəli siyasi dialoq praktiki əməkdaşlıq sahəsində tərəqqini təşviq edir.
Azərbaycan SNT Çərçivə Sənədi, eləcə də ikitərəfli əməkdaşlığı nəzərdə tutan sənədlərdə əks olunmuş məqsəd və prinsiplərin yerinə yetirilməsi üçün NATO-nun müvafiq tərəfdaşlıq mexanizmlərindən fəal istifadə edir. Azərbaycanın NATO ilə fərdi tərəfdaşlığının məqsəd və prinsipləri əsas etibarı ilə Azərbaycanın SNT Təqdimat Sənədi (1996), Planlaşdırma və Analiz Prosesi (1997) və Fərdi Tərəfdaşlıq üzrə Əməliyyat Planında (2004) öz əksini tapır. Bu sənədlərdə Azərbaycan Respublikası müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda islahatlar, hərbi qüvvələrin NATO standartlarına uyğun inkişaf etdirilməsi, NATO əməliyyatlarında iştirak, enerji təhlükəsizliyinin təmini, fövqəladə hallara hazırlıq, meydana çıxan təhlükəsizlik çağırışları ilə mübarizə, eləcə də elm, ətraf mühit və ictimai diplomatiya sahələrində NATO ilə əməkdaşlıq niyyətini ifadə etmişdir.
Azərbaycanın 2004-cü ildə qoşulduğu Fərdi Tərəfdaşlıq üzrə Əməliyyat Planı (FTƏP) müntəzəm siyasi dialoq həyata keçirməyə, ikitərəfli tərəfdaşlığı sistemləşdirməyə və eləcə də qarşılıqlı maraq doğuran məsələlər ilə bağlı əməkdaşlıq tədbirini razılaşdırmağa imkan verir. Azərbaycan 2005-2007, 2008-2010, 2012-2013, 2014-2016, 2017-2019-cu illəri əhatə edən I, II, III, IV və V dövr FTƏP sənədlərini uğurla bitirmiş və hazırda VI dövr (2020-2021) FTƏP sənədini icra edir.
SNT Təqdimat Sənədi əsasında hazırlanan Fərdi Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Proqramı çərçivəsində Azərbaycan hər il 200-dən artıq tədbirdə iştirak edir. Fərdi Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Proqramı Azərbaycana NATO üzv və bir sıra tərəfdaş dövlətlər tərəfindən təşkil edilən kurs, təlim və konfranslarda iştirakdan yararlanmağa şərait yaradır.
BATM tərəfindən NATO standartlarına uyğun tədris təşkil olunduqdan sonra, onun NATO-nun Tərəfdaşlıq üzrə Təlim Mərkəzi (TTTM) kimi akkreditasiyası planlaşdırılmışdır. Qeyd olunmalıdır ki, BATM-ın terrorçuluqla mübarizə üzrə tərəfdaş dövlətlərlə yeganə NATO TTTM kimi akkreditasiyaya namizəd olan tədris qurumudur və belə bir önəmli məqsədin Azərbaycan Respublikasına həvalə olunması Alyans tərəfindən ölkəmizə göstərilən etimadın açıq təzahürüdür.[4]
2019-cu ildə Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin Heydər Əliyev adına Akademiyasının Beynəlxalq Antiterror Təlim Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə Gəncə, Şəki, Zaqatala, Qax, Balakən, Quba, Qusar, Ağdam və Füzuli şəhərlərində fəaliyyət göstərən idarə və müəssisə, elm və mədəniyyət ocaqları, qeyri-hökumət təşkilatları və yerli ictimaiyyət nümayəndələri, həmçinin AR Silahlı Qüvvələrinin Beyləqan və Bərdə hərbi birləşmələrinin «N» saylı hərbi hissələrində zabit, gizir və əsgər heyəti üçün BATM mütəxəssisləri tərəfindən terrorçuluğun müxtəlif təzahürlərini və milli təhlükəsizliyə təhdidləri özündə ehtiva edən maarifləndirici elmi-praktiki konfranslar və seminarlar keçirilmişdir. Tədbirlərdə «Ümummilli lider Heydər Əliyev və Azərbaycançılıq ideologiyası», «Terrorçuluqla mübarizədə gənc nəslin maarifləndirilməsi», «Terrorçuluq cinayətinin anlayışı, təsnifatı və cinayət məsuliyyətinin yaranması xüsusiyyətləri», «Radikallaşma səbəbləri və radikallaşmaya aparan yol», «Vətəndaşların terror fəaliyyətinə cəlb olunmasına qarşı mübarizənin psixoloji əsasları», «Müasir dövrdə DTX-nin terrorçuluğa qarşı apardığı mübarizə», «Müasir dövrdə ölkəmizdə fəaliyyət göstərən pozucu qüvvələr», «Xarici xüsusi xidmət orqanlarının ölkəmizdə həyata keçirdiyi pozuculuq fəaliyyəti» və «Terrorçuluqla mübarizədə ictimaiyyətin rolu» mövzularında elmi-praktiki mühazirələr dinlənilmişdir.[5]