Qan qrupuna görə şəxsiyyət nəzəriyyəsi – insanın qan qrupu ilə onun şəxsiyyəti və temperamenti arasında əlaqənin olduğunu iddia psevdoelmi inanc.[1] Xüsusilə, Yaponiyada qan qrupuna əsasən şəxsin xarakterini müəyyən etməyin mümkün olduğuna inanılır.


Qan qrupuna görə şəxsiyyət nəzəriyyəsinin doğruluğu sübut etmək üçün bir sıra tibbi hipotezlər irəli sürülsə də,[2] kifayət qədər elmi dəlil olmadığı üçün nəzəriyyə elm dünyasında xurafat kimi qəbul olunur.[1][3][4] Müasir tədqiqatlar qan qrupu ilə şəxsiyyət arasında əhəmiyyətli sayılacaq əlaqə aşkar etməmişdir.[5][6][7][8]
Davranışların qanla ötürülməsi fikri Aristotelə qədər uzanır.[9] Hippokrat da şəxsiyyəti bioloji xüsusiyyətlərlə əlaqələndirməyə çalışmışdır.[9]
1927-ci ildə Tokio Qadın Müəllimlər Məktəbinin professoru Takeci Furukava "Xarakterin qan qruplarına əsasən tədqiqatı" adlı elmi işini nəşr etdirmişdir. O, bu əsərində qan qrupları ilə xarakter arasında əlaqənin olduğunu iddia etmişdir. Nəzəriyyə Yaponiya ictimaiyyətində sürətlə yayılmış və dövrün militarist hökuməti bu nəzəriyyədən ideal əsgərlər yetişdirmək üçün araşdırmada istifadə etmişdir.[1] Furukava digər bir tədqiqatında etnik qruplar arasındakı qan qruplarının nisbətini araşdırmışdır. Bunun üçün Hokkaydoda yaşayan aynuları və Tayvanda yaşayan formosalıları müqayisə etmişdir. Onun tədqiqat işindəki motivasiyası siyasi xarakter daşıyırdı. Belə ki, Tayvan adası 1895-ci ildə Yaponiyanın əlinə keçdikdən sonra yerli əhali yaponlara qarşı müqavimət göstərmişdir. Furukava qan qruplarına əsasən tayvanlıların "qəddar" davranışını açıqlamaq istəmişdir. O, tayvanlılardan götürdüyü nümunələrin 41,2 %-ində I qan qrupuna rast gəlmişdir. Daha az üsyankar xalq kimi tanınan aynulardan götürülmüş nümunələrdə bu rəqəm 23,8 % təşkil edirdi. Furukava I qan qrupunun dərəcəsini azaltmaq üçün yaponlarla tayvanlılar arasında evlilikləri dəstəkləmişdir.[10]
1970-ci illərdə Yaponiyada qan qrupu nəzəriyyəsinə maraq yenə oyanmışdır. Həmin dövrdə jurnalist Masahiko Nomi bu mövzuda kitab nəşr etdirmişdir. Onun kitabları və tədqiqatları psixoloqlar tərəfindən tənqid olunsa da,[11] populyar qalmağa davam etmişdir.[11] Oğlu Toşikata Nomi atasının ölümündən sonra nəzəriyyəni yaymağa davam etmiş və "Blood Type Humanics" təşkilatına rəhbərlik etmişdir.[12]
Yaponiyada qan qrupuna görə şəxsiyyəti müəyyənləşdirmək populyardır. Yaponiyanın qadın jurnallarında qan qrupları potensial partnerlərlə uyğunluğu müəyyən etmək üçün istifadə olunur. Səhər verilişlərində və gündəlik qəzetlərdə qan qrupu horoskopları haqqında məlumatlar verilir. Yaponca Vikipediyada məşhur şəxslər haqqında məqalələrin infoboksunda qan qrupu da qeyd olunur.[13] 2008-ci ildə qan qrupu və şəxsiyyət arasındakı əlaqədən bəhs edən bir neçə kitab Yaponiyada bestseller olmuşdur.[14] Yaponiyada aparılmış bir sorğu zamanı iştirakçıların yarısından çoxu qan qruplarına görə şəxsiyyətdən danışmağı sevdiyini bildirmişdir.[15]
Anime və manqalarda tez-tez personajların qan qrupları haqqında məlumat verilir, personajların şəxsiyyətləri və davranışları onların qan qrupuna uyğun olur. Bəzi videooyun personajlarının da qan qrupları olur.[16] Rekonstruksiya naziri Ryu Matsumoto İvate və Miyaqi prefekturalarının qubernatorları haqqında aqressiv şərhlərindən sonra vəzifəsindən istefa etməli olmuşdur.[17] O, daha sonra bu davranışını qan qrupu ilə əlaqələndirmişdir.[18]
Yaponiyada qan qrupuna görə bullinq etmək "bura-hara" adlanır.[19] Hökumətin xəbərdarlıqlarına baxmayaraq iş müsahibələrində qan qrupuna görə ayrı-seçilik halları qeydə alınır və ya softbol komandaları qan qruplarına görə oyunçuları ayırırlar.[20]
- ↑ 1 2 3 Yamaguchi, Mari. "Myth about Japan blood types under attack". MediResource Inc. 6 May 2005. 28 December 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 mart 2025.
- ↑ Tsuchimine, Shoko; Saruwatari, Junji; Kaneda, Ayako; Yasui-Furukori, Norio. "ABO Blood Type and Personality Traits in Healthy Japanese Subjects". PLOS ONE. 10 (5). 2015: e0126983. Bibcode:2015PLoSO..1026983T. doi:10.1371/journal.pone.0126983. PMC 4433257. PMID 25978647.
- ↑ "Dating by blood type in Japan". April 28, 2010 – news.bbc.co.uk vasitəsilə.
- ↑ Nuwer, Rachel. "You are what you bleed: In Japan and other east Asian countries some believe blood type dictates personality". Scientific American. 2012-10-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 mart 2025.
- ↑ Cramer, K. M., & Imaike, E. (2002). Personality, blood type, and the five-factor model. Personality and individual differences, 32(4), 621–626.
- ↑ Rogers, M., & Glendon, A. I. (2003). Blood type and personality. Personality and individual differences, 34(7), 1099–1112.
- ↑ Wu, K., Lindsted, K. D., & Lee, J. W. (2005). Blood type and the five factors of personality in Asia. Personality and individual differences, 38(4), 797–808.
- ↑ Kengo Nawata (2014), No relationship between blood type and personality: Evidence from large-scale surveys in Japan and the US Arxivləşdirilib 2021-12-17 at the Wayback Machine, The Japanese Journal of Psychology, 85(2), 148–156.
- ↑ 1 2 Jon Geir Høyersten. "From Homer to Pinel: The concept of personality from antiquity until 1800 AD". Nordic Journal of Psychiatry. 51 (5). 1997: 385–394. doi:10.3109/08039489709090734., cited in Rogers, Mary; Glendon, A. Ian. "Blood Type and Personality". Personality and Individual Differences. 34 (7). 2002: 1099–1112. doi:10.1016/s0191-8869(02)00101-0 – Elsevier vasitəsilə.
- ↑ Becker, Peter (Ed.); Yoji Nakatani. The Birth of Criminology in Modern Japan // Criminals and their Scientists: The History of Criminology in International Perspective (Publications of the German Historical Institute). Cambridge University Press. 2006. səh. 294. ISBN 978-0-521-81012-8. ([[:Category:|link]])[[Category:]]
- ↑ 1 2 D'Adamo, Peter J. The Eat Right for Your Type: Complete Blood Type Encyclopedia. Riverhead Trade. 2002. səh. 28. ISBN 978-1-57322-920-3.
- ↑ Evans, Ruth. "Japan and blood types: Does it determine personality?". BBC News. 4 November 2012. İstifadə tarixi: 17 mart 2025.
- ↑ "Type Cast: The Japanese Fascination with Blood Types". 13 September 2011. 2012-06-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 mart 2025.
- ↑ Blood Types – Do They Shape a Personality or Mere Stereotypes Arxivləşdirilib 2015-11-17 at the Wayback Machine, Natsuko Fukue, The Japan Times, December 31, 2008
- ↑ Reiko Yamashita (2008), 血液型性格判断はなぜすたれないのか why doesn't blood type in Japanense culture detariorate? Arxivləşdirilib avqust 26, 2014, at the Wayback Machine
- ↑ Brenner, Robin E. Understanding manga and anime. Libraries Unlimited. 2007. səh. 41. ISBN 978-1-59158-332-5.
- ↑ Fukue, Natsuko. "Matsumoto rips Tohoku governors". The Japan Times. 2011-07-05. İstifadə tarixi: 17 mart 2025.
- ↑ Lies, Elaine. "Blame it on my blood, disgraced Japan politician says". Reuters. 2011-07-06. 2015-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 mart 2025.
- ↑ McCurry, Justin. "Typecast – Japan's obsession with blood groups". The Guardian. 4 December 2008. İstifadə tarixi: 17 mart 2025.
- ↑ Yamaguchi, Mari. "In Japan, Your Blood Type Says It All". Huffington Post. 2009-02-01. İstifadə tarixi: 2014-04-12.