Qalabozu yaşayış yeri

Qalabozu yaşayış yeri Ağstafa rayonunun Qıraq Kəsəmən kəndi yaxınlığında Kür çayının hündür sahilində yerləşir. Şimaldan, qərbdən və qismən də şərqdən Kür çayı ilə hüdudlanan, cənubda isə hündürlüyü 20 m-ə çatan dik yamaclı olmaqla bu yaşayış yeri əlverişli topoqrafik mövqeyə malikdir. Mikrorelyef əsasında yaşayış yerinin təbii maneələrlə qorunmayan cənub kənarında istehkam qalıqlarının varlığını izləmək olur.

Yaşayış yerinin ərazisində bişmiş kərpic, yonulmuş yerli ağ daş və çaydaşı kimi inşaat materiallarına tez-tez rast gəlinir. Abidənin bəzi yerlərində tikili qalıqları izlənilir. Kür çayının mədəni təbəqəni yuması nəticəsində abidənin qərb tərəfində 2,2-2,5 m dərinlikdə çaydaşı və bişmiş kərpicdən qarışıq hörgü üsulu ilə inşa olunmuş divarın qalıqlarının 5-6 cərgəsinin üzəri açılmışdır. Çılpaqlaşmış mədəni təbəqə yatımının vizual müşahidə əsasında burada qalınlığının 3 m-dən artıq olduğunu söyləmək olar.

Yaşayış yerində ilkin tədqiqatlar zamanı şirli saxsı qabların istehsal olunduğu dulus kürəsinin qalıqları da aşkar olunmuşdur.

Yaşayış yerindən toplanmış yerüstü arxeoloji materiallar şirli və şirsiz saxsı, fayans qab qırıqlarından, dən və kirkirə daşları fraqmentlərindən, bəzək əşyalarından ibarətdir.

Kəşfiyyat xarakterli ilkin tədqiqatlar əsasında Qalabozu yaşayış yeri IX-XV əsrlərə aid edilir.

• Azərbaycan arxeologiyası. Orta əsrlər. VI cild. Bakı, 2008
• Dostiyev T.M. Qalabozu yaşayış yeri haqqında ilkin məlumat. // 2003-2004 A ETHESM. Bakı, 2005.
• Достиев Т.М. Итоги археологического исследования поселения Гыраг Кесаман I в 2004-2005 гг. // Международная научная конференция "Археология, этнология, фольклористика Кавказа". Тбилиси, 2007.
• Dostiyev T., Kvaçidze V. I Qıraq Kəsəmən yaşayış yerində aşkarlanmış emalatxana qalıqları haqqında. // Mingəçevir arxeoloji ekspedisiyasının 60 illiyinə həsr edilmiş elmi konfransın materialları. Mingəçevir, 2006.