Qəhrəman pozası

Ad sanskrit sözlərindən - Virabhadra,mifoloji döyüşçünün adı və "asana" (poza,oturuş) sözlərindən yaranmışdır.Buna görə də poza ingilis dilində tez-tez "Warrior Pose" ("Döyüşçü pozu") adlandırılır.^[3]Ellora mağaralarındakı qədim qaya heykəltaraşlığında,xüsusilə 16-cı və 29-cu mağaralarda,demonlarla vuruşan və ya Parvatini cəlb edən döyüşçü Şiva fiquru Virabhadrasananı xatırladan bir vəziyyətdə təsvir olunmuşdur.^[4]Bununla belə,bu pozalar Hatha yoqa ənənəsində yalnız XX əsrdə Tirumalai Krişnamaxarya və onun şagirdi Pattabhi Joisin təcrübələrində təsdiqlənmişdir.Pattabhi Joisin təxminən 1939-cu ildə "Warrior I" pozasında çəkilmiş fotosu mövcuddur.^[5]

Virabhadrasanaya yaxın pozalar XX əsrin əvvəllərində Avropa mənbəyində - Neils Bukhun 1924-cü ildə dərc etdiyi "Grundgymnastik eller primitiv gymnastik" adlı Danimarka mətnində yoqadan asılı olmayaraq təsvir olunmuşdur.^[6]Bukhun pozaları XX əsrdə Pehr Lingdən qaynaqlanan Skandinaviya gimnastika ənənəsindən götürülmüş və XX əsrin əvvəllərində "Hindistana yol tapmışdır".Mark Singletonun fikrincə,XX əsr Hindistanında bu cür dayanma pozaları böyük ehtimalla Bukh üslublu gimnastika daxil olmaqla bədən mədəniyyəti ənənəsinin təsiri altında formalaşmışdır.^[7]

Virabhadra mifinin bir versiyasına görə,qüdrətli kahin Dakşa böyük bir yaqna (qurban mərasimi) təşkil etmiş.lakin özünün ən kiçik qızı Sati və kainatın ali hökmdarı olan kürəkəni Şivanı dəvət etməmişdir.Sati bunu öyrənmiş və mərasimə təkbaşına getməyə qərar vermişdir.Ora çatdıqda Sati atası ilə mübahisəyə girmişdir.^[8]Onun təhqirlərinə dözə bilməyən Sati atasına üz tutaraq and işmişdir:"Mənə bu bədəni sən verdiyin üçün artıq onunla bağlı olmaq istəmirəm."Satin odun yanına gedərək özünü alova atdı.^[9]Satinin ölümünü eşidən Şiva sarsıldı.O,saçından bir dəstə qoparıb yerə vurdu və oradan qüdrətli bir döyüşçü ortaya çıxdı.Şiva bu döyüşçünü Virabhadra adlandırdı və ona əmr etdi ki,mərasimə gedib Dakşanı və onun bütün qonaqlarını məhv etsin.^[10]

• Qəhrəman pozasının ilk təzahürü - Virabhadrasana I - onun iki qılınc əlində tutaraq,yerdən aşağıdan çıxıb yüksələrək gəlməsini simvolizə edir.

• Qəhrəman pozasının ikinci təzahürü - Virabhadrasana II - Virabhadranın rəqibi Dakşanı hədəfə almasını təsvir edir.

• Qəhrəman pozasının üçüncü təzahürü - Virabhadrasana III - Virabhadranın sürətlə və dəqiqliklə hərəkət edərək qılıncı ilə Dakşanın başını kəsdiyini təsvir edir.

Daha sonra Şiva mərasimə gəlir və Virabhadranın törətdiyini dağıntını görür.^[11]Şiva Virabhadranı öz varlığına geri alır və sonra "Hara" (məhv edən) formasına çevrilir.Kədər və mərhəmətlə dolu olan Şiva Dakşanın cəsədini tapır və ona keçi başı bəxş edərək onu yenidən həyata qaytarır.Nəticədə Sati də yenidən doğulur.

Pozalara ayqüstü vəziyyətdən,yəni Tadasanadan başlayaraq,ayaqları tullanaraq və ya addımlayaraq geniş açmaqla daxil olmaq mümkündür.Qəhrəman pozasının ilk təzahürü üçün ombalar ön ayağa tərəf çevrilir.Ön ayaq tamamilə kənara,arxa ayaq isə yarı daxilə çevrilir.^[12]Bədən irəli addımda diz 90 dərəcə bükülənədək aşağı enir,arxa ayaq düz qalır və arxa ayağın dabanı bütövlükdə yerə sıxılır.Qollar düz şəkildə yuxarı uzadılır,kürək azacıq qövslənir və baxış yuxarıya yönəlir.

Qəhrəman pozasının ikinci təzahürü üçün,Tadasanadan başlayaraq ayaqlar geniş açılır,ön ayaq tamamilə kənara,arxa ayaq isə azacıq daxilə çevrilir.Bədən irəliyə yönəlmiş vəziyyətdə qalır,beləliklə,ombalar ayaqların xəttində olur.^[13]Bədən irəli addımda diz 90 dərəcə bükülənədək aşağı enir.Qollar çiyin səviyyəsində,ovuc içləri aşağıya baxmaqla tamamilə yana açılır.Baxış isə ön əl üzərindən düz irəli yönəldilir.

Qəhrəman pozasının üçüncü təzahürü,güc və tarazlıq tələb edən daha çətin bir pozadır.Yenidən Tadasanadan başlanır,ayaqlar Qəhrəman pozasının ilk təzahüründə olduğu kimi düzülür.^[14]Gövdə tamamilə ön ayağa tərəf çevrilir,qollar düz şəkildə irəli uzadılır,baxış irəli yönəlir.Gövdə üfüqi vəziyyətdə tutulur,arxa ayaq isə geriyə uzadılaraq üfüqi vəziyyətdə saxlanılır.

Qəhrəman pozasına keçid etmək Adho Mukha Şvanasanadan və ya Tadanasadan başlayan vinyasalar vasitəsilə mümkündür.

Qəhrəman pozası yoqa məşqlərində "asanlıqla ən simvolik və asan tanınan pozalardan biri",həmçinin "ən əsaslı" və ən geniş yayılmış pozalardan biri kimi təsvir olunmuşdur.^[15]

Baddha Virabhadrasana,yəni bağlanmış qəhrəman pozası (Humble Warrior Pose).^[16]Qəhrəman pozasının ilk təzahürünün bir variantıdır.Bu pozada bədən ön ayağın üzərində aşağı əyilir,qollar isə arxada üfüqi şəkildə yuxarı qaldırılır və barmaqlar bir-birinə dolanır.

Viparita Virabhadrasana,yəni tərs qəhrəman pozası (Reverse Warrior Pose).Qəhrəman pozasının ikinci təzahürünün bir variantıdır.Bu pozada yuxarı bədən və ön qol arxaya əyilir.^[17]Aşağı qol arxa ayaq boyunca uzadıla bilər və ya əks tərəfdəki ombaya doğru dönə bilər.Bu poza B.K.S İyenqarın 1966-cı il tarixli "Light on Yoga" dərsliyində yer almır və XXI əsrin əvvəllərində yaranmış ola bilər.

Qəhrəman pozasının üçüncü təzahüründə qolların vəziyyəti müxtəlif ola bilər.Qollar yanlara uzadıla,bədənin yanları böyunca arxaya uzadıla və ya əllər sinəyə yaxın dua mövqeyində birləşdirilə bilər.^[18]Bu pozaya bloklardan dəstək əlavə edilərək modifikasiya etmək mümkündür.Bu poza tarazlığı və gücü inkişaf etdirməyə kömək edir.