Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinQırmızı inək düyəsi və ya düyə (ivr. פרה אדומה) — yəhudilikdə cəsədlərlə təmasda olan bədən hissələrinin və əşyaların təmizlənməsi ayinində istifadə edilən külü əldə etmək üçün xüsusi qurbanlıq mərasimində istifadə edilən qırmızı rəngli inək (hələ balalamamış inək).
Düyənin rəngi Tövratda adumah (אדומה) adlanır, bu da "qırmızı" və ya "kürən" kimi tərcümə olunur.
Qırmızı inək düyəsi qanunu Tövratda hok adlanır. Bu, Tövratın rasional anlayışa zidd olan əmrləri təsvir etmək üçün istifadə etdiyi sözdür. Ənənədə deyilir ki, ətrafındakı dünya haqqında hər şeyi bilən padşah Süleyman qırmızı düyənin qanunlarının mənasını başa düşə bilmədi və hətta onun üçün bu qanunların mahiyyəti sirr olaraq qaldı.[1]
Düyənin kəsilməsinin və onun külə çevrilməsinin ritual təfərrüatları Saylar kitabının 19-cu bölümündə verilmişdir (ivr. במדבר): "İsrail övladlarına de ki, sənə qüsursuz, heç bir əskikliyi və boyunduruğu olmayan qırmızı düyə gətirsinlər".[2]
Düyə ritual qaydada kəsilir və yaşayış məntəqəsindən kənarda yandırılır.[3] Yanan oda Livan sidri ağacı, izop otu və qırmızı sap əlavə olunur və kül əldə edilir.[4]
Meyitlərlə (həmçinin qəbirlə və ya meyitə dəymiş silahla və ya digər əşyalarla) təmasda olan insanın və ya əşyaların üzərinə üçü və yeddisi günlərində izop otundan olan süpürgə ilə kül əlavə edilmiş su (təmizləyici su) səpilir.
Düyə yandırma ritualını yerinə yetirən və ya təmizləyici su ilə təmasda olan hər kəs bu ayində natəmiz olur və ritual hovuzuna (mikve) girib paltarlarını yumalıdır. Onlar axşama qədər (üç ulduz görünənə qədər) murdar sayılırlar.
Daniel kitabında qırmızı düyənin qurban verilməsinə istinad var. 12-ci sətirdə Rəbb Danielə deyir ki, son günlərdə "çoxları təmizlənəcək və ağaracaq" və bu, qırmızı düyənin qurban kəsilməsi ayininə istinad edir. "Günahların qırmızı olsa da, qar kimi ağaracaq" (İs 1:18). Bu bənzətmə dünyanın sonunda Məsihin qayıdışına aid ola bilər, baxmayaraq ki, bu, daha çox qiyamət gününün ritualına işarədir (bu zaman İsrailin günahlarının bağışlanmasına işarə kimi insanların günahları yüklənmiş keçinin buynuzlarına bağlanan bənövşəyi sap möcüzəvi şəkildə ağ rəngə boyanır).
Yəhudi ənənəsində bu ayinə uyğun heyvanın həddindən artıq nadir olması qırmızı inək düyəsinə xüsusi yer verir. Bu gün bəzi yəhudilər Məbəddə xidmət üçün tələb olunan dini təmizliyə nail olmaq üçün bu ayindən istifadə etməlidirlər. Bununla belə, ritual üçün tapılan düyələr yalnız zahirən uyğun gəldikləri üçün çox zaman hamısı diskvalifikasiya edilir.
Qüdsdə Üçüncü Məbədin tikintisi fəaliyyətinə yönəlmiş Məbəd İnstitutu təşkilatı İbrani İncilinin və Mişna Parah traktatı tələblərinə cavab verən ayin üçün düyələr tapmağa çalışır.[5] 2010-cu ilin mart ayında təşkilatın nümayəndəsi radioya müsahibəsində İsraildə qırmızı inək düyəsi tapıldığını elan etdi.[6] 2024-cü ilin aprel ayının sonunda Qüds məbədinin dirçəlişinin tərəfdarları Zeytun dağı (Eleon dağı) qarşısında bu məqsədlə xüsusi olaraq Texasdan gətirilən qırmızı düyələri yandırmağı planlamışdılar.[7] Bu xəbər o zaman bölgədə fələstinlilərin böyük narahatlığına səbəb olmuşdur.[8]
Həvari Pavel inək düyəsinin külünü İsanın qanı ilə müqayisə edirdi.
Ernest L. Martinin "Qolqotanın sirləri" (1984) kitabındakı fikrə əsasən Barnabasın qeyri-kanonik məktubunda qırmızı düyə birmənalı olaraq İsa ilə əlaqələndirilir: "İsa, insanları öz qanı ilə müqəddəs etmək üçün şəhər qapılarının kənarında iztirab çəkdi. Buna görə biz də düşərgədən çıxaraq onun yanına gedək"[9] və "onu düşərgədən çıxaracaq"[3] təkcə İsanı qırmızı düyə ilə eyniləşdirmir, həm də çarmıxa çəkilmə yerini göstərir.
Quran Bəqərə (İnək) surəsində (Quranın ən uzun surəsi) 2.67-2.73-cü sətirlərdə inək hekayəsindən bəhs edir. Surəyə əsasən, əvvəlcə sadə inək tələb olunur, sonra seçim məhdudiyyətləri qeyd edilir, insanlar Musadan inəyin yaşı, rəngi və təyinatı ilə bağlı təfərrüatları öyrənməyə çalışdıqdan sonra onun rəngi qeyd edilir və bununla da inək kimi qiymətli heyvanı qurban kəsmək əmrini yerinə yetirməkdən çəkinirlər. Musa cavab verir ki, bu inək qüsursuzdur, nə qocadır, nə danadır, amma arasında bir şeydir, sarıdır, ləkəsizdir, işə öyrədilməyib.[10]
- ↑ "Рыжая телица – Библейский словарь Нюстрема | часть 1961 из 2631". azbyka.ru (rus). İstifadə tarixi: 14 oktyabr 2025.
- ↑ "Numbers 19 / Hebrew — English Bible / Mechon-Mamre". 1 noyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2012.
- ↑ 1 2 "Numbers 19 / Hebrew — English Bible / Mechon-Mamre". 1 noyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2012.
- ↑ "Numbers 19 / Hebrew — English Bible / Mechon-Mamre". 1 noyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2012.
- ↑ http://www.templeinstitute.org/red_heifer/red_heifer_contents.htm Arxiv surəti 23 fevral 2020 tarixindən Wayback Machine saytında Temple Institute: Red Heifer.
- ↑ http://vanshardware.com/2010/03/the-temple-institute-the-red-heifer-is-ready-for-the-third-temple/ Arxiv surəti 12 may 2021 tarixindən Wayback Machine saytında The Temple Institute: The Red Heifer is Ready for the Third Temple.
- ↑ В Иерусалиме сектанты готовят жертвоприношение для приближения конца света Arxiv surəti 16 iyun 2024 tarixindən Wayback Machine saytında // Лента.ру, 5 апреля 2024
- ↑ "Texasdan İsrailə gətirilən 5 qırmızı inək narahatlığı". Hafta.az News (ingilis). İstifadə tarixi: 14 oktyabr 2025.
- ↑ "Hebrews 13:12-13:12 KJV — Wherefore Jesus also, that he might — Bible Gateway". 21 oktyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2012.
- ↑ Фонд исследований исламской культуры. Сура 2 Аль Бакара // Коран. Прочтение смыслов. М.: «Садра» (перевод), АСТ (оформление). 2019. 19–20. ISBN 5-09-002630-0.
- Feliks Filtzer . Qan Rəngli İnək
- Reb Chaim HaQoton Ruste Taurus
- Qüdsdən məktub: Sonu məcbur etmək // The New Yorker, 20 iyul 1998-ci il
- "Kül və Su - Xassidik Ustalardan"
- Gann Akademiyası - Böyük Boston Yeni Yəhudi Liseyi