Qırılma nöqtəsi (ing. Break-even point) iqtisadiyyatda — müəssisənin ümumi gəlirlərinin ümumi xərclərə bərabər olduğu vəziyyətdir.[1][2] Bu nöqtədə şirkət nə mənfəət, nə də zərər edir. Qırılma nöqtəsi bir məhsulun minimal satış həcmindən və ya gəlirdən başlamaqla zərərsiz işləmək üçün tələb olunan səviyyəni təyin edir.[3]
Qırılma nöqtəsini bilmək, mənfəət əldə etmək üçün minimal satış səviyyəsini təyin etməyə kömək edir. Sabit və dəyişən xərclərin təsirini anlamaqla səmərəliliyi artırmaq mümkündür.[4] Müəyyən olunan qiymətlərin qırılma nöqtəsinə təsirini analiz etməklə daha yaxşı qiymət strategiyaları qurulur. Şirkətlər risk səviyyəsini müəyyən edərək maliyyə sabitliyini təmin edə bilərlər.[5]
Qırılma nöqtəsini hesablayarkən, müəssisənin xərcləri iki əsas kateqoriyaya bölünür:
- Sabit xərclər — istehsal həcminə bağlı olmadan dəyişməyən xərclər (məsələn, icarə, amortizasiya).
- Dəyişən xərclər — istehsal həcmi ilə birbaşa dəyişən xərclər (məsələn, xammal, əmək xərcləri).
Qırılma nöqtəsi iki əsas formada hesablana bilər: həcm və gəlir.
Satış həcminə görə qırılma nöqtəsi (ədədlərlə) — bu formul vasitəsilə şirkətin minimal istehsal həcmi müəyyən edilir.
.jpg)
Sabit və dəyişən xərclər arasında balans qırılma nöqtəsinə birbaşa təsir edir. Sabit xərclər yüksəkdirsə, qırılma nöqtəsinə çatmaq daha çətin olur. Qiymətin artırılması qırılma nöqtəsini aşağı salır, lakin yüksək qiymət tələbin azalmasına səbəb ola bilər. İstehsal artdıqca sabit xərclər daha geniş miqyasda bölüşdürülə bilər, bu isə ümumi xərcləri azaldır. Şirkət bir neçə məhsul istehsal edirsə, hər bir məhsulun mənfəət marjası qırılma nöqtəsinə təsir göstərə bilər.
- ↑ Levine, David; Michele Boldrin. Against Intellectual Monopoly. Cambridge University Press. 2008-09-07. 312. ISBN 978-0-521-87928-6. 2011-02-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-10.
- ↑ Tapang, Bienvenido, and Lorelei Mendoza. Introductory Economics. University of the Philippines, Baguio.
- ↑ The Margin of Safety in MAAW, Chapter 11 Arxiv surəti 15 mart 2024 tarixindən Wayback Machine saytında.
- ↑ Dayananda, D.; Irons, R.; Harrison, S.; Herbohn, J.; and P. Rowland, 2002, Capital Budgeting: Financial Appraisal of Investment Projects. Cambridge University Press. pp. 150.
- ↑ Dean, Joel. "Cost structures of enterprises and break-even charts." The American Economic Review (1948): 153-164