Tədqiqat stansiyası — elmi-müşahidə təyinatlı obyekt, əsasən Şimal Buzlu okean, Antarktika, və dreyf edən buzlaqlar üzərində yerləşir.
Şimal tədqiqat stansiyaları (Arktika) şimal yarımkürəsinin 60°-90° arasında, cənub tədqiqat stansiyaları isə cənub yarımkürəsinin 60°-90° arasında yerləşən ərazilərdə yerləşir. İstisnalar nadir hallarda müşahidə edilir.
Tədqiqat stansiyaları sistematik olaraq Meteoroloji, Geofiziki, Geomaqnit, Hidroloji və müəyyən zamanlarda isə Bioloji və Tibbi müşahidələr aparılır. Tez-tez geoloji tədqiqatlar aparılır. Qlyasiologiya araşdırmaları əsasən Antarktida ərazilərində aparılır. Stansiyalarda əsasən alimlər yaşayır.
İlk tədqiqat stansiyaları 1910-ci illərdə: Vayqaç adasının şimalı, Yaqorski yarımadasının şimalında, Yamal yarımadasının Mare-Sale burnunda. Daimi qütb müşahidələri Yaqorski Şar boğazında aparılmışdır.[1] 1915-ci ildə Dikson adasında stansiya fəaliyyətə başlamışdır.
1923–1924 illərdə Matoçkin Şar boğazı, 1931–1932 illərdə isə Jelaniya burnunda yeni stansiyalar inşa edilir. 1930-ci illərdə isə ruslar tərəfindən stansiya şəbəkələri yaradılır.
2012-ci il məlumatına görə[2] Şimal dəniz yolu boyunca hazırda 16 tədqiqat stansiyası fəaliyyət göstərir (SSRİ dönəmində 67 stansiya).
1937 ildə SSRİ tərəfindən Arktikada stansiya təşkil edilir. Bu stansiya dreyf edən buzlaq üzərində yerləşən ilk stansiya olur ("Şimal Qütbü-1" ("ŞQ-1")). Buzlağa ilk enişi Otto Yuleviç Şmit təşkil edir. Stansiyada dörd qütb işçisi olmuşdur: İvan Dmitreviç Papanin (stansiya rəhbəsi), E. T. Krenkel (radist), Y. K. Federov (maqnitoloq), Pyotr Petroviç Şirşov (hidroloq). Stansiya buzların üzərində 275 gün fəaliyyət göstərmişdir.
- ↑ Stansiya hazırkı, Amderadan 37–38 km şimal-qərbdə yerləşir
- ↑ "Rusiya Arktikasının dənizləri". Təbiət. № 6, 2013. 2022-03-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-07-21.