Pyotr Qavriloviç Dyaçenko və ya Petro Dyaçenko (rus. Пётр Гаврилович Дьяченко; 30 yanvar 1895 – 23 aprel 1965 və ya 22 aprel 1965, Filadelfiya, Pensilvaniya) — Rusiya imperiyası və daha sonra Ukrayna Xalq Respublikasının hərbi xadimi, Ukrayna millətçi hərbi lideri. O, həmçinin İkinci Dünya müharibəsi dövründə Nasist Almaniyasının tərəfində SS sıralarında xidmət etmiş ukraynalı anti-kommunist idi.[1]
| Pyotr Dyaçenko | |
|---|---|
| ukr. Петро Гаврилович Дяченко | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 30 yanvar 1895 |
| Vəfat tarixi | 23 aprel 1965 (70 yaşında) və ya 22 aprel 1965 (70 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Rusiya imperiyası |
| Qoşun növü | piyada, süvari |
| Rütbəsi | general-leytenant, ştabs-kapitan, polkovnik, mayor |
| Komandanlıq edib | |
| Döyüşlər |
|
| Təltifləri |
         |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Pyotr Dyaçenko 1895-ci ildə Rusiya imperiyasının Çerniqov quberniyasına bağlı Berezna kəndində anadan olmuşdur. O, ukraynalı pravoslav bir ailədə böyümüşdür. 1914-cü ildə Birinci Dünya müharibəsi başlayanda Rusiya imperiyasının ordusuna çağırılmış və cəbhəyə göndərilmişdir. Cəsarətli xidməti sayəsində bir neçə dəfə mükafatlandırılmış, o cümlədən Müqəddəs Qeorgi xaçı ilə təltif edilmişdir. Müharibə zamanı zabit rütbəsinə yüksəlmiş və süvari qoşunlarda xidmət etmişdir.[2] 1917-ci ildə Rusiya imperiyasında Fevral inqilabı baş verdikdən sonra Dyaçenko Ukrayna milli hərəkatına qoşuldu və Ukrayna Xalq Respublikasının ordusunda xidmətə başladı. O, əsasən süvari birliklərin təşkilində və bolşeviklərə qarşı mübarizədə iştirak etmişdir. 1919–1920-ci illərdə Petlyura tərəfdarı olan Ukrayna ordusunun tanınmış komandirlərindən birinə çevrildi. Sovet-Ukrayna müharibəsi dövründə bir neçə döyüşdə fərqlənmişdir və Polşa–Sovet müharibəsi çərçivəsində Polşa ilə Ukrayna arasında bağlanmış ittifaqın iştirakçısı olmuşdur.[3]
1920-ci ilin sonlarında Ukrayna Xalq Respublikasının məğlubiyyətindən sonra Dyaçenko Polşaya, daha sonra isə Fransaya mühacirət etdi. Burada o, digər ukraynalı mühacirlərlə birlikdə Ukrayna azadlığı ideyasını yaşatmaq üçün təşkilatlarda çalışdı.[4]
1941-ci ildə Almaniyanın SSRİ-yə hücumu zamanı Dyaçenko Alman ordusu ilə əməkdaşlığa başladı. O, almanların yaratdığı və ukraynalı könüllülərdən ibarət hərbi hissələrin təşkilində iştirak etdi. 1943–1945-ci illərdə SS-ə bağlı Ukrayna Azadlıq Ordusu (Ukrainskaya Osvoboditelnaya Armiya – УОА) çərçivəsində fəaliyyət göstərdi. Onun rəhbərlik etdiyi süvari dəstələr anti-partizan əməliyyatlarında iştirak etmiş və Qızıl Orduya qarşı döyüşlərdə yer almışdır.[5]
İkinci Dünya müharibəsinin sonlarında Dyaçenko Amerika Birləşmiş Ştatlarına köçdü. O, burada ukraynalı mühacir cəmiyyətinin fəal üzvü oldu, Ukrayna müstəqilliyi ideyasını təbliğ edən təşkilatlarla əməkdaşlıq etdi. Həyatının son illərində Filadelfiya şəhərində yaşamış, Ukrayna tarixini araşdıran yazılar və xatirələr qələmə almışdır. 1965-ci il aprelin 23-də vəfat etmişdir.
Dyaçenkonun fəaliyyəti bu gün də mübahisə doğurur. Bir tərəfdən, o, Ukrayna milli azadlıq hərəkatının cəsarətli nümayəndəsi kimi qeyd olunur, digər tərəfdən isə Nasist Almaniyası ilə əməkdaşlığı və SS sıralarında xidmət etməsi səbəbilə tənqid edilir. Bununla belə, bir çox mühacir ukraynalı dairələrdə o, "qəhrəman süvari" kimi xatırlanır. Onun həyat yolu Ukraynanın XX əsr tarixindəki mürəkkəb geosiyasi vəziyyətin bariz nümunəsidir.
- ↑ Powstanie Warszawskie: fakty i mity Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski Instytut Pamięci Narodowej, 2006, page 120
- ↑ "Горького – на Героїв Крут, Комарова – на Захисників Азовсталі: нові назви вулиць у Жмеринці". zhmerynka.city.
- ↑ Leszek Miller: nasilenie tendencji nacjonalistycznych na Ukrainie; konieczna reakcja parlamentu
- ↑ "Повідомлення про перейменування об'єктів топоніміки міста Нікополя". nikopol-mrada.dp.gov.ua.
- ↑ "В Первомайську перейменували майже 150 вулиць та провулків". bug.rayon.in.ua. 28 July 2024.
- Petro Dyachenko
- Pyotr Dyaçenko (ing.) Find a Grave saytında