Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edin
Azərbaycan at mədəniyyəti — Azərbaycanda tarixən atçılığın inkişafı, Azərbaycan həyat tərzində və mədəniyyətinin müxtəlif sahələrində atın oynadığı rolu. Azərbaycanda atlar yaşına görə müxtəlif şəkildə adlandırılır. Yeni doğulana "dayça" (bəzən "qulun"), altı aylıq ata "daylaq", iki yaşına qədər "dayça" və ya "day", 3 illik erkəyinə "üryə", dişisinə "qulan", dördyaşarına "at" və ya "minək" (erkəyinə), "madyan" (bir balanın doğulmasından sonra dişisinə), döllük qabiliyyətli ata "ayğır", xayadan məhrum edilmiş ata "axta", təsərrüfatda istifadə edilən atlara "yabı" deyilir.
Naxçıvan bölgəsində at balası altı aylığına qədər "qulan" və ya "qulun", bəzi yerlərdə isə "kurik" adlandırılır. Altı aydan bir yaşına qədər ata "dayça", bir yaşından sonra "day", iki yaşlı at isə "şilxor" və ya "şiləxor" adlandırılır. Yavaş qaçan at da "şilxor at" adlandırılır. Bəzi Naxçıvan kəndlərində yavaş gedən at "alaca at" adlandırılır. Bu ifadə "Kitabi-Dədə Qorqud"da Qaraca çoban tərəfindən kafirin atına deyilir.
Çar Rusiyası Azərbaycan atları ilə xüsusi maraqlanırdı. Dilboz və Qarabağ atları rus ordusunun süvarilərini atla təmin etmək üçün istifadə edilirdi. Bu dövrdə Çar Rusiyası hər birində 600 atlı olmaqla qeyri-nizami müsəlman süvari alaylarını, həmçinin Kəngərli süvarilərini yaratmışdır. Süvarilər daha çox zadəgan sinfindən, xan və bəylərdən təşkil edilirdi. Azərbaycan tarixçisi Fərhad Nağdəliyev hesab edir ki, Nikolay Kəngərli süvarilərinin mükəmməlliyini gördükdən sonra konvoyunda Azərbaycan əsilzadə ailələrinin nümayəndələrindən ibarət olan bir müsəlman dəstəsi yaratmağı əmr etmişdir.
Çar Rusiyası dövründə atçılıq zavodları zəifləsə də, bu zavodlar rus süvarilərinin ehtiyaclarını ödəmək üçün saxlanmışdır. İlxı sahibləri öz atlarını bazara gətirir, rus süvari zabitləri də münasib bazar qiymətlərinə onları satın alırdı. 1831-ci ildə Qarabağ atının qiyməti 30 çevronla 300 çevron arası idi. Bu, o dövr üçün baha qiymət idi.