Pontika yemişanı (lat. Crataegus pontica) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin yemişan cinsinə aid bitki növü.
Pontika yemişanı | ||||
---|---|---|---|---|
![]() | ||||
Elmi təsnifat | ||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Pontika yemişanı |
||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
Azərbaycanda, Orta Asiya Respublikalarında, Türkiyə, İraq və İranda yayılmışdır.
Zaqatala-Balakən və Naxçıvan MR (Babək, Şahbuz) ərazilərində dəniz səviyyəsindən 800–2000 m yüksəkliklərdə təbii halda rast gəlinir.
Azərbaycanın nadir bitki növüdür. EN A1abc; Bb(i, ii).
Quru, əsasən daşlı, bəzən yamaclarda tək ağaclarla bitir, bəzən kiçik kolluqlar əmələ gətirir.
Azərbaycanda dar bir arealda yayılmışdır.
Hündürlüyü 6–10 m-ədək olan, enli çətirli ağacdır. Budaqları tünd boz, illik budaqları və zoğları tükcüklüdür. İynələri yoxdur. Yarpaqları möhkəm, göyümtül yaşıl; alt yarpaqları tərs yumurtavarı, çox vaxt uzunsov, ucu iridişli və ya üç hissəli, yuxarı yarpaqların uzunluğu və eni 4,5–6,5 sm, rombvari və ya enli tərs yumurtavarı, bünövrəsi enli, dərin 5 bölümlü, çox vaxt 3 yerə bölünmüş orta hissəli və ya yeddi yerə bölünmüşdür. Qanadları əsasən uzunsov, onların uzunluğu çox vaxt enindən 3 dəfə çox, kənarları bütöv, ucunda 1–4 iri dişlidir. Bəzi fərdlərdə bütün yarpaqları üç qanadlıdır. Saplağının uzunluğu 1–1,5 sm-dir. Çiçək qrupları yığcam, diametri 3–5 sm, 8–14 çiçəkli, tükcüklü oxlu və uzunluğu 3–7 mm olan çiçək saplaqlıdır. Çiçəklərin diametri 1,5–2 sm olub kasayarpaqları enli üçkünc, biz, meyvələrində əyilmişdir. Erkəkcikləri 20, ağ tozluqludur. Sütuncuqları 2–3-dür. Meyvələri 1–2 ədəd olub diametri 15–28 mmə qədər olur və rəngi sarı, yaşıl narıncıdan narıncı sarıyadək, bəzən qırmızımtıl olur. Çəyirdəkləri 2–3 ədəd, birinci halda hamar üst tərəfi, ikincidə küt, üç hissəlidir. Mayda iyulda çiçəkləyir. Sentyabrda meyvə verir.
Təbiətdə generativ və vegetativ yolla çoxalır.
Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.
Mədəni halda Nəbatat bağlarında becərilir.
Qəbul edilmiş qoruma tədbiri yoxdur.
Azərbaycanın "Qırmızı Kitabı"na daxil edilməsi zəruridir.