Polikondensləşmə

Polikondenləşmə — reaksiyaları yüksəkmolekullu birləşmələrin əsas alınma üsullarından biridir. İki və daha çox funksional qrupları olan monomer molekullarının əlavə maddələrin ayrılması və elementar tərkibin dəyişilməsilə bir-birinə birləşərək yüksək molekul kütləli maddələr əmələ gətirməsi reaksiyalarına polikondensləşmə reaksiyaları deyilir. Polikondesləşmə funksional qruplu üzvi birləşmələr üçün xarakterik olan kondensləşmə reaksiyalarına oxşardır və onların da gedişi molekulda olan funksional qrupların qarşılıqlı təsiri ilə əlaqədərdir. Lakin kondensləşmə reaksiyalarından fərqli olaraq, polikondensləşmə reaksiyaları molekulunda iki və daha çox funksional qruplar olan birləşmələr üçün xarakterikdir. Məhz polifunksionallıq, polikondensləşmə reaksiyaları gedişində molekulların bir-birilə ardıcıl birləşməsini və nəticədə polimer məhsulların əmələ gəlməsini müəyyən edir. Monomer molekullarının bir-birilə birləşməsi nəticəsində alınan dimer, trimer və polimer makromolekulları da monomerdə olan funksional qruplara malik olurlar. Bu isə onlara həm öz aralarında, həm də monomer molekulları ilə qarşılıqlı təsirdə olmaq imkanı verir. Bu yolla zəncirin uzanması baş verir. Zəncirin uzanması zamanı baş verən hər bir elementar birləşmə aktı əlavə maddələrin (su, spirt, amonyak və s.) ayrılması ilə müşayiət olunur.

_{Alınan makromolekul zəncirinin zvenosunu (–CO–R–NH–) monomer molekulu (HOOC–R–NH2) ilə müqayisə etsək, asanlıqla görmək olar ki, onlar bir-birindən elementar tərkibinə görə fərqlənirlər. Polikondensləşmə zamanı həm eyni, həm də müxtəlif maddələrin funksional qrupları qarşılıqlı təsirdə ola bilər. Bununla əlaqədar olaraq polikondensləşmə reaksiyaları homopolikondensləşmə və heteropolikondensləşmə olmaqla iki qrupa bölünür. Homopolikondensləşmə, bir-birilə qarşılıqlı təsirdə ola bilən funksional qruplar saxlayan bir monomerin molekulları arasında gedir (məsələn, amin turşuların polikondensləşməsi). Heteropolikondensləşmə isə polikondensləşmənin elə növüdür ki, burada reaksiya müxtəlif monomer molekullarında olan funksional qruplar hesabına gedir. Polikondensləşmədə iştirak edən monomer molekulunda funksional qrupların sayından asılı olaraq müxtəlif quruluşlu polimerlər əmələ gəlir. Bifunksional monomerlərin polikondensləşməsi zamanı xətti makromolekullar alınır. Əgər reaksiyaya daxil olan monomerlərin heç olmazsa birinin funksionallığı ikidən artıq olarsa onda üçölçülü və ya fəza quruluşlu polimer makromolekulları əmələ gəlir.}