Poliakril turşusu (polikarboksietilen) akril turşusunun polimeridir. Polimer akril turşusunun sulu məhlulda və ya üzvi həlledicilərdə radikal polimerləşmə yolu ilə alınır (proses ekzotermikdir).
| Poliakril turşusu | |
|---|---|
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | (C2H3COOH)n |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 9003-01-4 |
| ChEBI | 51133 |
Poliakril turşusu və onun duzları şüşəli kövrək rəngsiz polimerlərdir. Turşu üçün şüşələşmə temperaturu 106 °C,onu natrium duzu üçün - 230 °C (müqayisə üçün polimetakril turşunun şüşələşmə temperaturu 228 °C, onun natrium duzu - 310 °C) təşkil edir. Turşu qızdırıldıqda, əsasən tsiklik anhidrid halqalarının meydana gəlməsi ilə anhidridləşmə, temperatur 250 °C -dən yuxarı olarsa, dekarboksilləşmə və tikilmə baş verir.
Poliakril turşusu dioksan, metanol, etanol, formamid, DMF -də asanlıqla həll olur; monomerində, asetonda, dietil eterində, karbohidrogenlərdə həll olmur. Poliakril turşusu zəif polielektrolitdir; duzsuz sulu məhlulda pKa = 4.8 və yarı neytrallaşdırma nöqtəsində pKa = 6.8 neytrallaşma dərəcəsinin artması ilə demək olar ki, xətti olaraq artır. Poliakril turşunun sulu məhlulunun özlülüyü neytrallaşma dərəcəsinin artması ilə artır. Turşu və onun duzlarının sulu məhlulları üçün polielektrolit effekti xarakterikdir. Poliakril turşunun sulu məhlulları katyon polimerlərin, səthi aktiv maddələrin və bəzi dərmanların məhlulları ilə qarışdırıldıqda həll olmayan komplekslərin əmələ gəlməsi mümkündür. Bu komplekslər ümumiyyətlə elektrostatik cazibə qüvvələri vasitəsilə əmələ gəlir. Poliakril turşusu, hidrogen rabitələri vasitəsilə qeyri -ion polimerlərlə də komplekslər əmələ gətirir. [1]
Quru halda poliakril turşusu uşaq bezlərində də daxil olmaqla çox güclü quruducu kimi istifadə olunur. Sulu məhlullar şəklində poliakril turşusu və onun duzları aşağıdakı hallarda istifadə olunur:
- texnoloji proseslərdə kolloid sistemlərin stabilizatorları və flokulyantları;
- quruluş əmələgətirici və qatılaşdırıcı maddələr kimi;
- bağlayıcılar, məsələn, tibbdə doldurucu materiallar kimi;
- lif və dəri üçün antistatik maddələr kimi;
- polimer-polimer kompleksləri əldə etmək üçün.
Poliakril turşusu fizioloji aktiv maddələrin, fermentlərin daşıyıcısıdır; onun dəmir duzları hemostatik qabiliyyətə malikdir. Akril turşunun tikilmiş əlaqəli polimerləri və sopolimerləri – kompleksəmələgətirici və ion mübadiləsi qatranlarıdır.
- А. Б. Зезин Энциклопедия полимеров — т. 1, M., 1972, с. 39; Polymer handbook, 2 ed., N. Y., 1975.
- VV Khutoryanskiy, G Staikos. Hydrogen-bonded interpolymer complexes: formation, structure and applications. — 1. — World Scientific Pub Co Inc, 2009. — 377 с.