Piri Mürsəlzadə

Piri Babaverdi oğlu Mürsəlzadə 1892-ci ildə Bakının Binəqədi kəndində anadan olub.^[1] Bakı Real məktəbini bitirib. Bir müddət Binəqədi kəndində müəllimlik edib.^[1]

1910-cu ildə Haşım bəy Vəzirov Səda mətbəəsini qurub.^[2] Piri Mürsəlzadə də bu mətbəədə çap olunan qəzetlərdə əvvəlcə tərcüməçi daha sonra isə jurnalist kimi fəaliyyət göstərib.^[1] "Səda" qəzetində fəaliyyət göstərdiyi vaxt 1911-ci il martın 18-də hökumət əleyhinə təbliğatda təqsirləndirilərək^[3] bir neçə qəzetin jurnalistləri ilə birlikdə jandarma tərəfindən həbs olunub.^[4][5] Qəzetin redaksiyasında axtarış aparılıb^[6] bir neçə ay sonra isə qəzet bağlanıb.^[7] Cəzasını çəkmək üçün Bayıl həbsxanasına göndərilib.^[8] 1911-ci il aprelin 9-da həbsdən azad edilib.^[9] Həbsdən buraxılsa da jandarma tərəfindən daim təqib olunub.^[9]

Məmməd Əmin Rəsulzadə ilə tanış olduqdan sonra 1917-ci ildə Müsavat Partiyasının Gənclər qolunun üzvü daha sonra isə rəhbəri olub.^[10][11] 1917-ci ildə məhəlli hökumətin təşkilində kömək etmək məqsədilə Bakıdan Türküstana göndərilən 3 nəfərdən biri olub.^[1] Burada Ümum-Rusiya Müəssislər Məclisinə Səmərqənd dairəsindən üzv seçilib.^[12][13] Bir müddət fəaliyyət göstərdikdən sonra Bakıya geri qayıdıb.^[1]

1918-ci ildə Azərbaycan Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra dövlətin rəsmi mətbu orqanı olan Azərbaycan qəzetinin əməkdaşı olub.^[5][14] Qəzetdə "Piri" imzası ilə yazılar yazıb.^[14]

1919-cu il iyunun 13-də Denikin təhlükəsi əleyhinə Bakıda mitinq keçirilib. Müsavat Partiyası adından çıxış edən Piri Mürsəlzadə bütün təşkilat üzvlərinin Azərbaycanın müstəqilliyini qorumağa hazır olduğunu bildirib.^[15]

1920-ci ildə Azərbaycan Cümhuriyyətinin müstəqilliyinin müttəfiq dövlətlər tərəfindən tanınması xəbərindən sonra yanvarın 14-ü bütün dövlət müəssisələrinin qulluqçuları üçün qeyri-iş günü elan edilib.^[16] Həmin gün parlamentin təntənəli iclası, hərbi parad, mitinq və nümayişlər keçirilməsi keçirilib. Piri Mürsəlzadə də mitinqdə çıxış edərək sülh konfransının işindən ətraflı bəhs edib.^[11]

Aprel işğalından sonra Həbib Cəbiyev tərəfindən həbs olunaraq 1920-ci ildə güllələnib.^[10][17][18] Qəbrinin yeri bilinmir.^[19] Ədəbiyyatşünas, şair Əmin Abid Gültəkinin yazdığına görə Piri Mürsəlzadə Qum adasında güllələndikdən sonra cəsədi dənizə atılıb.^[20]

Məhəmməd Əmin Rəsulzadə özünün "Azərbaycan Cümhuriyyəti" kitabında onu "istiqlal şəhidi" adlandırıb.^[21][22]