Pezeşkianlar — İran Prezidenti Məsud Pezeşkiyanın ailəsi.
.jpg)
Məsud Pezeşkian İran azərbaycanlılarının ailəsində dünyaya gəlmişdir.[1][2] O, özünü və valideynlərini "türk" hesab edir.[1][3][4] Pezeşkianın həyat yoldaşı vəfat etmişdir, buna görə də prezidentliyə namizədlik və prezidentlik dövründə qızı Zəhra Pezeşkian onu müşayiət etmişdir.[5]
Məsud Pezeşkian 2025-ci ilin aprelində Azərbaycana səfərində Qarabağı "Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi" adlandırmışdır.[6] Həmin ilin iyulunda o, Azərbaycan-İsrail və Azərbaycan-İran münasibətlərini müqayisə edərək demişdir:[7]
|
"Müsəlmanlar qonşumuzdur, niyə biz onlarla münasibət qura bilməməliyik, amma İsrail bunu edə bilir? Başqalarının bölgəmizə sızmasının qarşısını almaq üçün qonşularımız və regional ölkələrlə birləşməli və cərgələrimizi sıxlaşdırmalıyıq. Biz müsəlmanlar birləşməliyik. Bu, mənim Ali Rəhbərlə (Ayətullah Xamnəi - red.) məsləhətləşmə və koordinasiya yolu ilə formalaşan inam və rəyimdir. Birlik və vəhdət bizim ilk və son inancımızdır". | 
|
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev isə Səudiyyə Ərəbistanının "Əl-Ərəbiyyə" telekanalına müsahibəsində Pezeşkian haqqında demişdir:[8]
|
|
"Bəli, siz tamamilə haqlısınız, o, azərbaycanlıdır. O, mənim kimi eyni qanı daşıyır. Biz eyni dildə danışırıq. Tərcüməçiyə ehtiyacımız yoxdur. O, ictimai tədbirlərin birində Azərbaycan poeziyası ilə bağlı biliklərini nümayiş etdirdi və heç bir qeydə ehtiyacı yox idi. Çox istedadlı insandır". |
|
Məsud Pezeşkianın oğlu Yusif Pezeşkian isə İsrailə dəstəyə görə Azərbaycanla münasibətlərin korlanmasının əleyhinə olduğunu, bunun münaqişəyə səbəb olacağını qeyd etmişdir.[9]
2025-ci ilin sentyabrında Məsud Pezeşkianın qızı Zəhra Pezeşkian ilə Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyeva Çində səmimi görüş keçirmiş, mətbuata görə, Mehriban Əliyeva Zəhra Pezeşkianı görüşdə sıxılmağa qoymamışdır.[10] Zəhra Pezeşkian həmin ilin dekabrında "Rəqəmsal mühitdə uşaqların müdafiəsi: Müasir alətlər və beynəlxalq əməkdaşlıq" mövzusunda Bakıda keçirilən beynəlxalq konfransda iştirak etmiş, Azərbaycanda olmaqdan məmnun olduğunu bildirmişdir. O, Azərbaycan və İranı "tarixi, mədəni və dini baxımdan ortaq köklərə və dəyərlərə malik olan" iki ölkə adlandırmışdır.[11]
Məsud Pezeşkian İran məktəblərində Azərbaycan dilinin öyrədilməsini dəstəkləyir.[12] O, 2016-cı ildə İran parlamentində Türk bölgələri fraksiyasının başçısı seçilmişdir. Bu fraksiya İranda türk (Azərbaycan türkcəsi) dilində təhsil almaq hüququ ilə bağlı olaraq qurulmuşdu.[13][14][15]
2025-ci ilin yanvarındaa Məsud Pezeşkian Xuzistan vilayətinin Əhvaz şəhərində yeni məktəbin təməlqoyma mərasimində iştirak edəndə Azərbaycan dilində atalar sözü işlətmişdir: "Türk dilində belə bir məsəl var: oğul şüurlu olsa, neylər dədə malını, şüursuz olsa, neylər dədə malını? Uşaqlarımıza, gələcək nəsillərimizə şüur, bilik verməliyik".[16] Həmin ilin mayında isə o, Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın "Heydərbabaya salam" poemasından bir hissə oxuyarkən "duman" sözünü farscaya tərcümə edə bilməmiş, sözü Azərbaycan dilində "Dumana nə deyərlər?" — deyərək, zaldakıların gülüşünə səbəb olmuşdur.[17][18]
O, İranda oxuyub ölkəni tərk edənlər üçün isə 2025-ci ilin sentyabrında Azərbaycan dilində "Qınından çıxıb, qınını bəyənmirlər. Bu ifadənin tərcüməsi yoxdur." — demişdir.[19]
Məsud Pezeşkian 2025-ci ilin fevralında "Tehranda Təbriz Mədəniyyət Həftəsi"nin bağlanış mərasimində, həmin ilin aprelində Azərbaycana səfərində və həmin ilin mayında Omanda İran vətəndaşları ilə görüşərkən Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın "Heydərbabaya salam" poemasından bir hissəni oxumuşdur.[20][21]
Məsud Pezeşkian 2025-ci ilin mayında oğlu Yusif və qızı Zəhra ilə birlikdə Azərbaycana səfər etmişdir. Bu zaman Yusif Azərbaycanın "Divanlar" proqramı ilə tanış olmuş, burada Əliağa Vahid, Saib Təbrizi və Füzulinin şeirlərinə baxmışdır. Yusif bu proqramı bütün Azərbaycan türkcəsində yazan şairləri əhatə etdiyi üçün tərifləmiş, ancaq proqramın tətbiq versiyasını tapa bilməməsini heyfslənərək qeyd etmişdir. O, dilini sevənlərə belə müraciət etmişdir:[22]
|
|
Əgər dilinizi sevirsinizsə, onu düzgün üsullarla dəstəkləyin: elminiz və sənətiniz var? Əsərlər yaradın və dilinizin zənginliyini artırın. Malınız, sərvətiniz var? Sənətkar və alimlərinizi dəstəkləyin. Heç biriniz yoxdursa, əxlaqlı olun ki, mədəniyyət və diliniz haqqında insanların zehnində gözəl bir təsəvvür yaransın. |
|
Zəhra Pezeşkian 2025-ci ilin dekabrında "Rəqəmsal mühitdə uşaqların müdafiəsi: Müasir alətlər və beynəlxalq əməkdaşlıq" mövzusunda Bakıda keçirilən beynəlxalq konfransda iştirak edərkən "Heydərbabaya salam" şeirindan bir parça ilə sözlərini bitirmişdir.[23]
- ↑ 1 2 "مسعود پزشکیان در هر فرصتی بر تُرک بودن خود تأکید میکند" [Masoud Pezeshkian emphasizes his Turkishness at every opportunity]. Fararu (fars). İstifadə tarixi: 17 iyul 2024.
- ↑ "Masoud Pezeshkian: The reformist now Iran's president-elect". BBC (ingilis). 8 iyul 2024. İstifadə tarixi: 17 iyul 2024.
- ↑ "İranın yeni prezidenti kimdir? - "Atam da, anam da türkdür" demişdi". Poliqon.info (az.). 6 iyul 2024.
Qətiyyətlə demişəm, mən türkəm. Atam da türkdür, anam da. Türk olmağımla fəxr edirəm
- ↑ "İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan kimdir?". Euronews (türk). 19 mart 2025.
Evde çocuklarımla Farsça yerine Türkçe konuşuyorum. Annem de babam da Türk. Türklüğümle gurur duyuyorum diyen Mesud Pezeşkiyan
- ↑ "Pezeşkianın qızı da Bakıya gəlibmiş - Foto". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Qarabağ Azərbaycanın ayrılmaz hissəsidir - Pezeşkian". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Məsud Pezeşkian: "Necə olur ki, İsrail Azərbaycanla münasibət qurur, biz qura bilmirik?"". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ ""O da mənim kimi eyni qanı daşıyır" – İlham Əliyev Məsud Pezeşkian haqqında". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Yusif Pezeşkian: "Azərbaycanla münasibətlərin gərginləşməsi İranın maraqlarına cavab vermir"". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Mehriban xanım böyük tədbirdə sıxılan Pezeşkianın qızını tək qoymadı – VİDEO". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Pezeşkianın qızı Bakıya gəldi: "Bacı-qardaşlarımla görüşdüm" – FOTO". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "افراد ردصلاحیتشده فقط توانستند یک نامه بنویسند". Iranian Labour News Agency. 1 mart 2016. 3 iyul 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 mart 2016.
- ↑ "Turkic speakers join forces in Iran's parliament". Al Monitor. 18 yanvar 2017. 20 may 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2025.
- ↑ "İran Parlamentinin 100 millət vəkili 'Türk Bölgələri Fraksiyası'nı təsis edib" [100 MPs of the Iranian Parliament establish the 'Turkish Regions Faction'] (az.). Voice of America. 31 oktyabr 2016. 22 mart 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2025.
- ↑ "İran parlamentində "türk deputatlardan ibarət fraksiya yaradılıb"" ["A faction consisting of Turkish deputies has been established in the Iranian parliament"] (az.). BBC. 31 oktyabr 2016. 7 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2025.
- ↑ "Pezeşkian azərbaycanca danışdı - VİDEO". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Məsud Pezeşkian yenə şeir oxudu, "duman" sözünü tərcümə edə bilmədi - VİDEO". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Pezeşkian çıxışında Azərbaycan dilindəki sözə farsca qarşılıq tapa bilmədi — VİDEO". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Pezeşkian: Qınından çıxıb, qınını bəyənmirlər!". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Pezeşkian Azərbaycan dilində şeir oxudu – Video". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Pezeşkian ərəb ölkəsində Azərbaycan dilində şeir dedi". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Pezeşkianın oğlu Bakıya səfərindən yazdı: "Türk dilinin yayılması..."". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.
- ↑ "Pezeşkianın qızı Bakıda Azərbaycan dilində şeir oxudu - VİDEO". İstifadə tarixi: 23 dekabr 2025.