Pavel Çerenkov (rus. Па́вел Алексе́евич Черенко́в; 28 iyul 1904[1][2][…], Novaya Çiqla[d], Voronej quberniyası[d], Rusiya imperiyası – 6 yanvar 1990[3][1][…], Moskva) – 1958-ci ildə İlya Frank və İqor Tamm ilə "Çerenkov effektini kəşf və şərh etdiklərinə görə" Fizika üzrə Nobel mükafatını bölüşmüş Sovet fiziki.[5][6]
| Pavel Çerenkov | |
|---|---|
| rus. Павел Алексеевич Черенков | |
 | |
| Doğum tarixi | 28 iyul 1904[1][2][…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 6 yanvar 1990[3][1][…] (85 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Elm sahələri | Nüvə fizikası, optika |
| Elmi dərəcəsi | |
| Elmi adları | |
| İş yerləri | |
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |
            |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Pavel Alekseyeviç Çerenkov 28 iyul 1904-cü ildə Rusiyanın Voronej vilayətində anadan olub. 1928-ci ildə Voronej Dövlət Universitetinin Fizika-Riyaziyyat fakültəsini bitirib. 1930-cu ildə Rusiya Elmlər Akademiyasındaki Lebedev adına Fizika İnstitutunda böyük elmi işçi vəzifəsinə başlayıb.[7] Sonra bölmə rəhbəri vəzifəsinə gətirilib və 1940-cı ildə Fizika-Riyaziyyat Elmləri Doktoru dərəcəsinə layiq görülüb. 1953-cü ildə Eksperimental Fizika professoru olub. 1959-cu ildən başlayaraq institutun foto-mezon prosesləri laboratoriyasına rəhbərlik edib. On dörd il boyunca ali təhsil müəssisələrində dərs vermişdir.[7] 1934-cü ildə S. İ. Vavilovun rəhbərliyi altında işləyərkən radioaktiv bombardmana məruz qalan bir şüşə sudan mavi işıq yayıldığını müşahidə etdi. İşığın faza sürətindən yüksək sürətlərdə hərəkət edən yüklü atom zərrəcikləri ilə əlaqəli olan bu effekt ("Çerenkov effekti"), nüvə fizikasındaki sonrakı eksperimental işlərdə və kosmik şüaların öyrənilməsində böyük əhəmiyyətə sahib olduğunu sübut etdi.[7] Çerenkov dedektoru yüksək sürətli hissəciklərin varlığını və sürətini müşahidə etmək üçün atom tədqiqatında standart bir cihaz halına gəldi və cihaz Sputnik 3-ə quraşdırıldı. Çerenkov Elektron sürətləndiricilərin inkişafı və qurulması işində, foto-nüvə və foto-mezon reaksiyalarının araşdırılmasında iştirak etmişdir. 1958-ci ildə İlya Frank və İqor Tamm ilə "Çerenkov effektini kəşf və şərh etdiklərinə görə" Fizika üzrə Nobel mükafatını bölüşdü.[8]
Çerenkov 6 yanvar 1990-cı ildə Moskvada vəfat etmiş və Novodeviçye qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.[9]
- ↑ 1 2 3 4 Pawel Alexejewitsch Tscherenkow // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 Pavel Aleksejevič Čerenkov // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ 1 2 Kojevnikov A. Pavel Alekseyevich Cherenkov // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ Find a Grave (ing.). 1996.
- ↑ "The Nobel Prize in Physics 1958". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- ↑ Chudakov, Alexander E. "Obituary: Pavel Alexeyevich Cherenkov". Physics Today. 45 (12). December 1992: 106–107. Bibcode:1992PhT....45l.106C. doi:10.1063/1.2809928. 2013-10-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 "Pavel A. Cherenkov Biographical". Nobel Foundation. 2 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 September 2020.
- ↑ "The Nobel Prize in Physics 1958". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- ↑ "Могила П. А. Черенкова на Новодевичьем кладбище". 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-11.
- Биография на сайте электронной библиотеки "Наука и техника" (rus.)