Paralel cəmiyyət termini — bir ölkə və ya cəmiyyətdə fərqli dəyərlərə, qaydalara və həyat tərzinə əsaslanaraq formalaşan, əsas cəmiyyətin dominant mədəniyyəti və quruluşundan qismən təcrid olunmuş qrupları təsvir edir.[1] Bu anlayış adətən etnik, dini və ya mədəni müxtəliflik kontekstində müzakirə olunur.
Bu cür icmaların yaranması təbii sosial proseslərin nəticəsidir, lakin bəzən mədəni inteqrasiya problemlərinə və siyasi mübahisələrə səbəb olur.[2]
Orta əsrlərdə Avropada yəhudi icmaları (gettolarda yaşayırdılar) və müsəlman icmaları paralel icmaların erkən nümunələri idi.[3] Onlar dominant xristian cəmiyyətindən təcrid olunmuş vəziyyətdə yaşasalar da, öz daxili qanunları və idarəetmə sistemləri ilə fəaliyyət göstərirdilər.
Osmanlı İmperiyasında müxtəlif dini qruplar (məsələn, yəhudilər, ermənilər, yunan pravoslavları) "millet sistemi" çərçivəsində öz muxtar icmalarını yaratmışdılar. Hər icma öz dini liderləri vasitəsilə öz qanunları ilə idarə olunurdu.[4]
Avropa müstəmləkələrində yerli əhali ilə müstəmləkəçilər arasında paralel icmalar yarandı. Avropalı müstəmləkəçilər yerli icmalarla məhdud əlaqə quraraq, öz təhsil, hüquq və idarəetmə sistemlərini yaratdılar.[5]
Müasir dövrdə paralel icmalar adətən miqrasiya ilə bağlı yaranır. Məsələn, Avropada bəzi müsəlman və ya Asiyalı miqrant qrupları öz mədəniyyətlərini qoruyaraq dominant cəmiyyətdən təcrid olunmuş icmalar yaratmışlar. ABŞ-də müəyyən etnik qruplar, məsələn, Çin kvartalları (ing. Chinatowns) və ya ortodoks yəhudi icmaları paralel icmalara nümunədir.[6]
- ↑ Parallelgesellschaften? Arxiv surəti 29 avqust 2011 tarixindən Wayback Machine saytında, Aus Politik und Zeitgeschichte, No. 1–2 (2006)
- ↑ "Integration, Social Networks and Economic Success of Immigrants: A Case Study of the Turkish Community in Berlin". 2024-11-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-05.
- ↑ Wort des Jahres Arxiv surəti 3 yanvar 2010 tarixindən Wayback Machine saytında (expand "Wörter des Jahres 2004")
- ↑ Андреюшкина Т. Н., Сибирцева В. Г. Мультикультурализм или интеркультурализм? Опыт Австрии, России, Европы. — Нижний Новгород: ДЕКОМ, 2013. — 255 с
- ↑ Антонова В. Мультикультурализм: идеология, политика и культурный код современности. — М.: Вариант, 2012. — 118 с.
- ↑ Дмитриева Л. М., Пригода Н. С. Мультикультурализм как фактор формирования современного общества. — Омск: Омский гос. технический ун-т, 2010. — 97 с.