Orogen dövr

Orogen dövr — Ştilleyə görə Yer qabığının anormal inkişaf dövrüdür^[1].

Bəzi tədqiqatçılar (Mossakovski, 1965) orogen dövrü üç mərhələyə ayırırlar: I-alt molasslar mərhələsi, II-dağəmələgəlmə mərhələsi, III-üst molasslar mərhələsi. Digər alimlərə görə, yer qabığının yaranması tarixində orogen və epeyrogen^[1] (epeyrogenik tektonik hərəkətlər dedikdə, geniş sahələrin qalxma və ya enməsinə səbəb olan, lakin onların strukturunu dəyişməyən zəif əsri hərəkətlər nəzərdə tutulur^[2]) mərhələlərinin növbələşməsini mümkün sayılmır^[1]. Şatskiyə əsasən (1937), bu proseslər eyni vaxtda baş verir və bir-biri ilə sıx əlaqədə olur. Tipik orogen (qırışıqəmələgəlmə) hərəkətləri arasında tədrici keçidin olduğu hesab olunur.^[1]

Geomorofloji termin

Orogen (rus. ороген, ing. orogen) (yunanca oros — dağ və genos — əmələ gəlmə, yaranma deməkdir) geosinklinalın inkişafının son mərhələsində onun yerində / epigeosinklinal orogen/, yaxud platformanın yerində onun fəallaşması mərhələsində / epiplatforma orogen/ yaranmış dağ sistemi. "Orogen" termini ilk dəfə 1921-ci ildə Avstriya geoloqu L. Kober tərəfindən geosinklinalın qalxma hərəkətləri və dağların yaranması ilə səciyyələnən ikinci inkişaf mərhələsi üçün təklif edilmişdi.^[3]^[4]

Həmçinin bax

İstinadlar

↑ ¹ ² ³ ⁴ Stratiqrafiya - Q.Ə.Əliyev, Ş.Ə.Babayev, T.Ə.Həsənov (A.Ə.Qasımzadənin iştirakı ilə). Paleontologiya (paleozologiya, paleobatanika) - Q.Ə.Əliyev (Ə.M.Məmmədəlizadənin iştirakı ilə). Litologiya, sedimentogenez - Q.Ə.Əliyev, İ.A.Əliyev. Kristalloqrafiya, mineralogiya - S.Ə.Mahmudov, İ.A.Babayev, (K.A.Pənahi və M.N.Məmmədovun iştirakı ilə). Regional geologiya, tektonika, geomorfologiya - F.S.Əhmədbəyli, R.Q.Babayev, Ə.Ə.Bayramov, Q.Ə.Əliyev, A.M.Pənahov, (R.Ə.Axundovun iştirakı ilə). Yer fizikası - T.Ə.İsmayılzadə. Petrologiya, metallogeniya, izotop geologiyası - H.V.Mustafayev. Vulkanologiya, paleovulkanizm - M.A.Mustafayev. Metamorfizm, metasomatizm, filiz faydalı qazıntılar - C.Ə.Azadəliyev, Ş.İ.Allahverdiyev (Z.A.Vəliyev, S.F.Vəlizadə və E.N.Əfəndiyevanın iştirakı ilə). Neft-qaz geologiyası və geokimyası, mədən geofizikası - D.İ.Əfəndiyev, S.B.Məmmədov, V.Q.İdrisov. Hidrogeologiya və mühəndisi geologiya - A.M.Pənahov. Riyazi geologiya - Ş.Ə.Babayev. Dördüncü dövr geologiyası və stratiqrafiyası - Q.Ə.Əliyev, A.M.Pənahov, R.Q.Babayev. Lüğətdə müxtəlif elm sahələri üzrə bir neçə termin E.H.Əliyeva, M.İ.İsayeva, A.C.İsmayılzadə, V.V.Korobanov, F.A.Qədırov, H.H.Quliyev, Ə.Ş.Muxtarov tərəfindən yazılmışdır. OROGEN DÖVR // GEOLOGİYA TERMİNLƏRİNİN İZAHLI LÜĞƏTİ. BAKI: «Nafta-Press» nəşriyyatı. Baş redaktor: Akif Əlizadə. Məsul redaktorlar: Qurban Əliyev, Aydın Pənahov. Nəşriyyatın direktoru: Hafiz Abıyev. Mətnin redaktoru: Zahid Əhmədov. Kompyuter tərtibçisi: Kərim Mailoğlu. Texniki redaktor: Xəlil Nəbiyev. Korrektor: Cəmilə Qurbanova. 2006. Səhifə 394. ISBN 9952-437-10-2.
↑ Stratiqrafiya - Q.Ə.Əliyev, Ş.Ə.Babayev, T.Ə.Həsənov (A.Ə.Qasımzadənin iştirakı ilə). Paleontologiya (paleozologiya, paleobatanika) - Q.Ə.Əliyev (Ə.M.Məmmədəlizadənin iştirakı ilə). Litologiya, sedimentogenez - Q.Ə.Əliyev, İ.A.Əliyev. Kristalloqrafiya, mineralogiya - S.Ə.Mahmudov, İ.A.Babayev, (K.A.Pənahi və M.N.Məmmədovun iştirakı ilə). Regional geologiya, tektonika, geomorfologiya - F.S.Əhmədbəyli, R.Q.Babayev, Ə.Ə.Bayramov, Q.Ə.Əliyev, A.M.Pənahov, (R.Ə.Axundovun iştirakı ilə). Yer fizikası - T.Ə.İsmayılzadə. Petrologiya, metallogeniya, izotop geologiyası - H.V.Mustafayev. Vulkanologiya, paleovulkanizm - M.A.Mustafayev. Metamorfizm, metasomatizm, filiz faydalı qazıntılar - C.Ə.Azadəliyev, Ş.İ.Allahverdiyev (Z.A.Vəliyev, S.F.Vəlizadə və E.N.Əfəndiyevanın iştirakı ilə). Neft-qaz geologiyası və geokimyası, mədən geofizikası - D.İ.Əfəndiyev, S.B.Məmmədov, V.Q.İdrisov. Hidrogeologiya və mühəndisi geologiya - A.M.Pənahov. Riyazi geologiya - Ş.Ə.Babayev. Dördüncü dövr geologiyası və stratiqrafiyası - Q.Ə.Əliyev, A.M.Pənahov, R.Q.Babayev. Lüğətdə müxtəlif elm sahələri üzrə bir neçə termin E.H.Əliyeva, M.İ.İsayeva, A.C.İsmayılzadə, V.V.Korobanov, F.A.Qədırov, H.H.Quliyev, Ə.Ş.Muxtarov tərəfindən yazılmışdır. EPEYROGENİK TEKTONİK HƏRƏKƏTLƏR, EPEYROGENEZ // GEOLOGİYA TERMİNLƏRİNİN İZAHLI LÜĞƏTİ. BAKI: «Nafta-Press» nəşriyyatı. Baş redaktor: Akif Əlizadə. Məsul redaktorlar: Qurban Əliyev, Aydın Pənahov. Nəşriyyatın direktoru: Hafiz Abıyev. Mətnin redaktoru: Zahid Əhmədov. Kompyuter tərtibçisi: Kərim Mailoğlu. Texniki redaktor: Xəlil Nəbiyev. Korrektor: Cəmilə Qurbanova. 2006. Səhifə 131. ISBN 9952-437-10-2.
↑ Orogen dövr // Geomorfoloji terminlərin izahlı lüğəti. Bakı: "Elm". 2012. səh. 213. ISBN 978-9952-453-14-0.
↑ c.e.d. prof. N.Ş. Şirinov, c.e.d. X. K. Tanrıverdiyev, c.e.d. H.A. Xəlilov, c.e.n. V.D.Hacıyev, c.e.n. A.S. Səfərov, c.e.n. V.Ə. Quluzadə, c.e.n. Y.Q.Əliyev, c.e.n. R.S.Abdullayev. O-27.OROGEN // Geomorfoloji terminlərin izahlı lüğəti. BAKI: "Elm". Baş redaktor: akad. B.Ə. Budaqov. Məsul redaktorlar: c.e.d. X.K.Tanrıverdiyev, c.e.n. A.S.Səfərov. Redaksiya heyəti: c.e.d. X.K. Tanrıverdiyev, c.e.d. H.A.Xəlilov, c.e.n. A.S.Səfərov. 2012. Səhifə 213. ISBN 978-9952-453-14-0.

Mənbə

Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. — Bakı: Nafta-Press, 2006. — Səhifələrin sayı: 679.

[:0-1] ¹ ² ³ ⁴ Stratiqrafiya - Q.Ə.Əliyev, Ş.Ə.Babayev, T.Ə.Həsənov (A.Ə.Qasımzadənin iştirakı ilə). Paleontologiya (paleozologiya, paleobatanika) - Q.Ə.Əliyev (Ə.M.Məmmədəlizadənin iştirakı ilə). Litologiya, sedimentogenez - Q.Ə.Əliyev, İ.A.Əliyev. Kristalloqrafiya, mineralogiya - S.Ə.Mahmudov, İ.A.Babayev, (K.A.Pənahi və M.N.Məmmədovun iştirakı ilə). Regional geologiya, tektonika, geomorfologiya - F.S.Əhmədbəyli, R.Q.Babayev, Ə.Ə.Bayramov, Q.Ə.Əliyev, A.M.Pənahov, (R.Ə.Axundovun iştirakı ilə). Yer fizikası - T.Ə.İsmayılzadə. Petrologiya, metallogeniya, izotop geologiyası - H.V.Mustafayev. Vulkanologiya, paleovulkanizm - M.A.Mustafayev. Metamorfizm, metasomatizm, filiz faydalı qazıntılar - C.Ə.Azadəliyev, Ş.İ.Allahverdiyev (Z.A.Vəliyev, S.F.Vəlizadə və E.N.Əfəndiyevanın iştirakı ilə). Neft-qaz geologiyası və geokimyası, mədən geofizikası - D.İ.Əfəndiyev, S.B.Məmmədov, V.Q.İdrisov. Hidrogeologiya və mühəndisi geologiya - A.M.Pənahov. Riyazi geologiya - Ş.Ə.Babayev. Dördüncü dövr geologiyası və stratiqrafiyası - Q.Ə.Əliyev, A.M.Pənahov, R.Q.Babayev. Lüğətdə müxtəlif elm sahələri üzrə bir neçə termin E.H.Əliyeva, M.İ.İsayeva, A.C.İsmayılzadə, V.V.Korobanov, F.A.Qədırov, H.H.Quliyev, Ə.Ş.Muxtarov tərəfindən yazılmışdır. OROGEN DÖVR // GEOLOGİYA TERMİNLƏRİNİN İZAHLI LÜĞƏTİ. BAKI: «Nafta-Press» nəşriyyatı. Baş redaktor: Akif Əlizadə. Məsul redaktorlar: Qurban Əliyev, Aydın Pənahov. Nəşriyyatın direktoru: Hafiz Abıyev. Mətnin redaktoru: Zahid Əhmədov. Kompyuter tərtibçisi: Kərim Mailoğlu. Texniki redaktor: Xəlil Nəbiyev. Korrektor: Cəmilə Qurbanova. 2006. Səhifə 394. ISBN 9952-437-10-2.

[2] Stratiqrafiya - Q.Ə.Əliyev, Ş.Ə.Babayev, T.Ə.Həsənov (A.Ə.Qasımzadənin iştirakı ilə). Paleontologiya (paleozologiya, paleobatanika) - Q.Ə.Əliyev (Ə.M.Məmmədəlizadənin iştirakı ilə). Litologiya, sedimentogenez - Q.Ə.Əliyev, İ.A.Əliyev. Kristalloqrafiya, mineralogiya - S.Ə.Mahmudov, İ.A.Babayev, (K.A.Pənahi və M.N.Məmmədovun iştirakı ilə). Regional geologiya, tektonika, geomorfologiya - F.S.Əhmədbəyli, R.Q.Babayev, Ə.Ə.Bayramov, Q.Ə.Əliyev, A.M.Pənahov, (R.Ə.Axundovun iştirakı ilə). Yer fizikası - T.Ə.İsmayılzadə. Petrologiya, metallogeniya, izotop geologiyası - H.V.Mustafayev. Vulkanologiya, paleovulkanizm - M.A.Mustafayev. Metamorfizm, metasomatizm, filiz faydalı qazıntılar - C.Ə.Azadəliyev, Ş.İ.Allahverdiyev (Z.A.Vəliyev, S.F.Vəlizadə və E.N.Əfəndiyevanın iştirakı ilə). Neft-qaz geologiyası və geokimyası, mədən geofizikası - D.İ.Əfəndiyev, S.B.Məmmədov, V.Q.İdrisov. Hidrogeologiya və mühəndisi geologiya - A.M.Pənahov. Riyazi geologiya - Ş.Ə.Babayev. Dördüncü dövr geologiyası və stratiqrafiyası - Q.Ə.Əliyev, A.M.Pənahov, R.Q.Babayev. Lüğətdə müxtəlif elm sahələri üzrə bir neçə termin E.H.Əliyeva, M.İ.İsayeva, A.C.İsmayılzadə, V.V.Korobanov, F.A.Qədırov, H.H.Quliyev, Ə.Ş.Muxtarov tərəfindən yazılmışdır. EPEYROGENİK TEKTONİK HƏRƏKƏTLƏR, EPEYROGENEZ // GEOLOGİYA TERMİNLƏRİNİN İZAHLI LÜĞƏTİ. BAKI: «Nafta-Press» nəşriyyatı. Baş redaktor: Akif Əlizadə. Məsul redaktorlar: Qurban Əliyev, Aydın Pənahov. Nəşriyyatın direktoru: Hafiz Abıyev. Mətnin redaktoru: Zahid Əhmədov. Kompyuter tərtibçisi: Kərim Mailoğlu. Texniki redaktor: Xəlil Nəbiyev. Korrektor: Cəmilə Qurbanova. 2006. Səhifə 131. ISBN 9952-437-10-2.

[3] Orogen dövr // Geomorfoloji terminlərin izahlı lüğəti. Bakı: "Elm". 2012. səh. 213. ISBN 978-9952-453-14-0.

[4] c.e.d. prof. N.Ş. Şirinov, c.e.d. X. K. Tanrıverdiyev, c.e.d. H.A. Xəlilov, c.e.n. V.D.Hacıyev, c.e.n. A.S. Səfərov, c.e.n. V.Ə. Quluzadə, c.e.n. Y.Q.Əliyev, c.e.n. R.S.Abdullayev. O-27.OROGEN // Geomorfoloji terminlərin izahlı lüğəti. BAKI: "Elm". Baş redaktor: akad. B.Ə. Budaqov. Məsul redaktorlar: c.e.d. X.K.Tanrıverdiyev, c.e.n. A.S.Səfərov. Redaksiya heyəti: c.e.d. X.K. Tanrıverdiyev, c.e.d. H.A.Xəlilov, c.e.n. A.S.Səfərov. 2012. Səhifə 213. ISBN 978-9952-453-14-0.

[1]

[2]

[3]

[4]